Władza rodzicielska i alimenty na nowych zasadach

Jakie zmiany wprowadza nowelizacja?
Wprowadzono definicję pokrewieństwa (według której krewnymi w liniiprostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej a krewnymi wlinii bocznej są osoby pochodzące od wspólnego przodka i nie sąkrewnymi w linii prostej, gdzie stopień pokrewieństwa określa sięwedług liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo) orazpowinowactwa (z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem akrewnymi drugiego małżonka, które trwa mimo ustania małżeństwa),szczegółowo uregulowano kwestie ustalenia rodziców dziecka wsprawach o przyznanie praw do opieki. Uznanie dziecka zastąpionokonstrukcją uznania ojcostwa, które ma opierać się na fakcie(oświadczeniu wiedzy, a nie oświadczeniu woli), a więcpotwierdzeniu ojcostwa np. przy pomocy testów DNA - komentujeGrzegorz Pawelec - ekspert serwisu e-prawnik.pl. Dotychczasstosowano zasadę "oświadczenia woli", czyli uznania przez mężczyznędziecka za swoje bez przeprowadzania badań. Z takiego oświadczeniamógł się on później wycofać. Oświadczenia konieczne do uznaniaojcostwa mogą złożyć osoby, które ukończyły 16 lat i nie istniejąpodstawy do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia, z tym że jeślijeszcze nie ukończyły 18 lat lub są częściowo ubezwłasnowolnione,będą mogły złożyć te oświadczenia tylko przed sądem opiekuńczym.Przesłanką konieczną prawnej doniosłości uznania ojcostwa jestpotwierdzenie przez matkę dziecka pochodzenia dziecka od mężczyznyprzyznającego ojcostwo. Oświadczenie matki potwierdzającej ojcostwonie będzie więc (tak jak w poprzednim stanie prawnym) jej zgodą nauznanie. Ponadto uregulowano sposób ustalenia macierzyństwa,zgodnie z którym matką dziecka jest tak kobieta, która je urodzi.Ma to znaczenie zwłaszcza w sytuacjach, kiedy kobieta nosi ciążępochodzącą z komórki jajowej innej kobiety - mówi eksperte-prawnik.pl.

Co oznacza zasada wzajemnego szacunku?
Wsferze władzy rodzicielskiej i stosunkach między rodzicami adziećmi również nastąpiły zmiany m.in. wprowadzono zasadęwzajemnego szacunku w relacjach pomiędzy rodzicami a dzieckiem.

Ma ona być brana pod uwagę w sytuacjach kryzysowych w rodzinie,np. podczas separacji, rozwodu czy odbieraniu władzyrodzicielskiej. Wówczas właściwe organy lub sąd mają oceniać, czyrodzice szanowali swoje potomstwo oraz czy dziecko wyrażało w swoimzachowaniu szacunek wobec rodziców. Ponadto wprost wyrażono zasadę,iż przed podjęciem ważniejszej decyzji rodzice powinni wysłuchaćdziecko, oczywiście jeśli jego ogólny stan fizyczno-psychiczny nato pozwala. Dotyczy to głównie sytuacji, gdy dziecko posiadamajątek (np. otrzymało spadek), a rodzice - jako prawni opiekunowienieletniego - mogą nim rozporządzać. Rodzicom, którzy nie mająpełnej zdolności do czynności prawnych zapewniono uczestnictwo wsprawowaniu bieżącej pieczy nad osobą dziecka i w jego wychowaniu,chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowiinaczej. Odmiennie uregulowano kwestię nazwiska dziecka. Obecniedziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od mężamatki, nosi nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków, a nie jakbyło poprzednio nazwisko ojca co do którego istniało domniemanie,że pochodzi od męża matki.

Rozbudowano przepis art. 113 § 1 , który wyraźnie stanowi, żeniezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko będąmieć prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Wprowadzonezostało także przykładowe wyliczenie sposobów kontaktu: odwiedziny,spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) ibezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji,korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tymze środków komunikacji elektronicznej. Kolejną zmianą w KRO jestwprowadzenie możliwości zawarcia porozumienia między małżonkamidotyczącego sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej iutrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd w orzeczeniurozwodowym uwzględni je jeśli będzie ono zgodne z dobrem dziecka.Rozstrzygnięcie kwestii kontaktów z dzieckiem jest bowiem terazobligatoryjnym elementem wyroku rozwodowego.

Jakie zmiany wprowadzono w zakresie obowiązkualimentacyjnego i opieki?
Złagodzono obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dorosłych dzieci.Wprowadzono regulację, iż rodzice, nie mając wpływu na postawężyciową dziecka, na zdobywanie przez niego wykształcenia, czy teżrezygnacji z uzyskania kwalifikacji zawodowych, nie powinni byćobciążeni zbyt długo obowiązkiem alimentacyjnym. Rodzice mogąuchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dzieckapełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nichuszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskaniamożności samodzielnego utrzymania się - komentuje eksperte-prawnika. Ponadto w sposób jednoznaczny uregulowano możliwośćuchylenia się przez zobowiązanego od obowiązków alimentacyjnych wrazie ich sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

W ciekawy sposób uregulowano kwestię przyznania wynagrodzenia zasprawowanie opieki. Mianowicie, wprowadzono możliwość jegofinansowania ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocyspołecznej. Przyczyni się to zapewne do zwiększenia liczby osób,które gotowe będą podjąć się tej funkcji. Tym niemniej szczegółowookreślono warunki i wymagania jakie spełniać ma osoba ustanowionaopiekunem. Nie może nim być osoba, która nie ma pełnej zdolności doczynności prawnych albo została pozbawiona praw publicznych orazktóra została pozbawiona władzy rodzicielskiej albo skazana zaprzestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności albo zaumyślne przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby lubprzestępstwo popełnione na szkodę małoletniego lub wewspółdziałaniu z nim, albo osoba, wobec której orzeczono zakazprowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem,edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązekpowstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lubmiejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakazopuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeksrodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2008, Nr220, poz. 1431)