Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku – światowa awangarda
Muzeum Sztuki Nowoczesnej (Museum of Modern Art) w Nowym Jorku, zwane potocznie MoMA, jest jedną z pierwszych i najbardziej znanych instytucji poświęconych całkowicie sztuce współczesnej i nowoczesnej. Pomysł stworzenia takiej instytucji narodził się w środowisku prywatnych donatorów – jego inicjatorką była Abby Aldrich Rockefeller, która wraz z dwiema przyjaciółkami otworzyła je publicznie 7 XI 1929 r. Dziś Museum of Modern Art, położone na Manhatanie, w niedalekim sąsiedztwie Centrum Rockefellera i Times Square, jest czołowym muzeum sztuki nowoczesnej na świecie. Posiada największą i najbardziej wszechstronną kolekcję współczesnego malarstwa i rzeźby, począwszy od prac artystów z końca XIX w. do czasów współczesnych. Zbiory muzeum obejmują także rysunki, grafikę, ilustracje, modele architektoniczne, nowoczesne wzornictwo, fotografię i film. Zgodnie z ideami fundacyjnymi MoMA, niezbędne jest podkreślanie znaczenia samych artystów – ich idei, osobowości, geniuszu, a także kontekstów twórczości (historycznych, geograficznych, kulturalnych, społecznych). Na tej kanwie powstał jeden z komitetów programowych MoMa: Modern Women’s Fund Committee.
Modern Women’s Fund Committee
Do tego właśnie komitetu programowego, ze względu na swoją aktywność w międzynarodowym świecie sztuki, zaangażowanie w promocję kultury, a także poważne doświadczenie kolekcjonerskie, wiosną tego roku została zaproszona Grażyna Kulczyk. Będzie w Komitecie drugą Europejką (obok Turczynki, Oya Eczqcibasi, która zarządza Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Istambule) i pierwszą w historii reprezentantką państw naszego regionu.
Komitet, zrzeszający kilkunastu wpływowych znawców sztuki i filantropów z całego świata, działa na rzecz popularyzacji wiedzy o twórczości kobiet i ich roli w rozwoju kultury i sztuki. Komitet ma silny wpływ na politykę programową i wystawienniczą, a także na kolekcjonerskie zakupy Muzeum, a więc kierunkowo również na promocję konkretnych twórców. Przynależność do niego związana jest zarówno z zaangażowaniem w prace programowe, jak i z regularnymi donacjami na rzecz zbiorów.
Komitet liczy dziś 14 członków – wśród nich postaci ikoniczne dla amerykańskiej filantropii, takie jak Marie-Josée Kravis (doradczyni Banku rezerw Federalnych w Nowym Jorku, członkini zarządów Publicis i LVMH, uznawana jest za jedną z 25 najpoważniejszych filantropów w historii USA - wspólnie z mężem była m.in. głównym donatorem Lincoln Center of Performing Arts w Nowym Jorku) czy Agnes Gund (amerykańska filantropka, orędowniczka edukacji kulturalnej – jest doradcą Prezydenta Baracka Obamy, zasiada w radach instytucji takich jak J. Paul Getty Trust czy Frick Collection).
Symbolicznym otwarciem współpracy jest fakt, że Grażyna Kulczyk przekazała w tym roku Muzeum bardzo cenny podarunek - wybitną pracę Edwarda Krasińskiego pt. ‘Nr 124’. Edward Krasiński, jeden z czołowych artystów polskiej awangardy, współtworzył środowisko artystyczne Warszawy skupione wokół Galerii Krzywe Koło i Galerii Foksal. Pasjonaci sztuki na całym świecie kojarzą go z charakterystyczną niebieską linią, którą od 1970 roku zawsze umieszczał w swoich pracach na wysokości 1,3 m. MoMA, która w ramach nowej misji rozszerzania swojej kolekcji o ważnych artystów z Polski, od dłuższego czasu planowała dołączenie do zbioru prac właśnie tego artysty, starała się skompletować wszystkie 9 paneli składających się na "Interwencję z niebieską kreską" z 1972 roku. Praca przekazana przez Grażynę Kulczyk dopełniła zbiór i od czerwca tego roku jest już oficjalnie częścią kolekcji MoMA.
Kolekcja Grażyny Kulczyk
Dziś Kolekcja Grażyny Kulczyk obejmuje ponad 500 dzieł - to największa prywatna kolekcja sztuki w Polsce i jedna z najważniejszych w tej części Europy. Wartość zbiorów GK Collection jest szacowana nawet na 100 mln Euro. Kolekcja jest zapisem dialogu polskich twórców XX i XXI wieku z artystami i nurtami artystycznymi na świecie. Twórczość takich artystów jak Władysław Strzemiński, Zofia Kulik, Tadeusz Kantor, Roman Opałka czy Paweł Althamer i Piotr Uklański jest tu szeroko reprezentowana i ceniona na równi z najwybitniejszymi artystami światowej sławy. Od kilku lat kolekcjonerka nadaje zbiorom coraz bardziej międzynarodowy profil. Do kolekcji trafiły m.in.: fotografie Andreasa Gursky'ego, obrazy Sama Francisa, Joan Mitchell i Anselma Kiefera; prace wybitnych artystek Yayoi Kusamy i Rosemarie Trockel, obrazy, obiekty i rzeźby minimalistów Donalda Judda, Sol LeWitta i Agnes Martin, zbiór dzieł artystów kręgu Grupy ZERO - Heinza Macka, Otto Piene, Güthera Ueckera, instalacje Lorisa Gréauda, i Olafura Eliassona.
Co ważne, kolekcja jest jednym z licznych elementów, które składają się na realizację szerokiej misji społecznej - wszystkie inwestycje Grażyny Kulczyk łączą biznes ze sztuką. Prototypem i najlepszym przykładem tego myślenia, idei 50/50, stał się Stary Browar. Od 2004 roku ma tutaj swoją siedzibę założona przez Grażynę Kulczyk prywatna galeria, a także Fundacja Art Stations, zajmująca się organizacją wystaw bazujących na Kolekcji, performansów, koncertów oraz realizująca programy edukacyjne i promująca sztukę współczesną w przestrzeni codziennego życia.
Promotorka polskiej sztuki zagranicą
Kulturalna działalność Grażyny Kulczyk nie ogranicza się do terytorium Polski. Kolekcjonerka wspiera działalność m.in. Kunsthalle w Zürichu oraz londyńskiego Tate Modern, jako członek Russia and Eastern Europe Acquisitions Committee. Zaangażowała się także w renowację zabytkowego Browaru w Szwajcarii, w którym planuje otworzyć polskie muzeum sztuki współczesnej.
„Motywacją budowy mojej kolekcji oraz zaangażowania w projekty międzynarodowe jest od lat chęć promowania poza krajem wybitnych polskich twórców, zasługujących na taką samą uwagę, jak największe światowe nazwiska. Polska jest jednym z największych europejskich państw. Powinniśmy dążyć do „grania w pierwszej lidze” - kształtować dyskusję i trendy. Dziś w gronach światowych liderów opinii o wadze danego kraju decyduje nie tylko polityka, armie czy gospodarka, ale także to czy potrafimy coś kreatywnie tworzyć, czy mamy kapitał społeczny. I dlatego niezwykle ważne dla pozycji Polski jest akcentowanie jej roli i wielkiego wkładu w dziedziny takie jak kultura i sztuka” – mówi Grażyna Kulczyk. „W światowych galeriach pojawiają się dzieła polskich artystów, ale wciąż pozostaje na tym polu wiele do zrobienia. Jeżeli mój głos w ciałach programowych ważnych instytucji zagranicą może sprawić, że trafią do nich dzieła polskich artystów, uważam, że warto o to zabiegać. Mamy się czym pochwalić”.
„Chcę, by moja kolekcja stała się dobrem publicznym”
Idei promocji polskiej kultury zagranicą towarzyszy także drugi, kluczowy cel – pragnienie popularyzowania sztuki współczesnej w samej Polsce, gdzie dziedzina ta trafia często na trudny grunt.
„Możliwość promocji polskich artystów czy pokazywania kolekcji zagranicą to wielka radość i satysfakcja. Moim marzeniem jest jednak, by te dzieła mogły być kiedyś ogólnodostępne przede wszystkim dla zwiedzających w Polsce, na stałe. Polsce potrzebne jest miejsce, gdzie takie zbiory mogłyby służyć ludziom, być eksponowane na światowym poziomie i stawać się naszą wizytówką oraz dumą. Mówiąc wprost: muzeum sztuki współczesnej i performansu w Warszawie. Chcę wierzyć, że taka przestrzeń kiedyś powstanie – do tego potrzebne jest z pewnością mądrze zbudowane partnerstwo publiczno–prywatne. Ten projekt jest szczególnie bliski mojemu sercu, będę się nadal angażować w pracę nad jego powstaniem. Chcę, by moja kolekcja stała się dobrem publicznym” – mówiła Grażyna Kulczyk w marcu 2014 r. na otwarciu wystawy swojej kolekcji w prestiżowej Santander Art Gallery w Madrycie.
Dziś, rok później, kolekcjonerka nadal poszukuje partnera instytucjonalnego w Polsce, z którym – na wzór projektów publiczno-prywatnych z USA - mogłaby stworzyć polskie muzeum sztuki nowoczesnej i przekazać swoją kolekcję dla celów społecznych.
