W ciągu najmłodszych lat życia dzieci rozwijają się nadzwyczaj dynamicznie. Rozwój odbywa się na wszystkich płaszczyznach: fizycznej, ruchowej, sensorycznej. Maluchy poznają swoje środowisko, uczą się myśleć, przez zabawę nabywają wiedzę i poznają mechanizmy rządzące światem. Uczą się wyrażać swoje potrzeby fizyczne i emocjonalne. Rozwój emocjonalny jest ściśle związany ze stosunkami rodzinnymi.
Jak budować relacje z dzieckiem, by nasze działania zaowocowały w przyszłości? Warto wiedzieć, że inteligencja interpersonalna i umiejętność odnalezienia się w społeczeństwie w dużej mierze zależy od sposobu wychowania.
Pierwsze miesiące
W chwili narodzenia dotyk jest zmysłem najlepiej rozwiniętym. Dlatego maleństwo uwielbia być delikatnie głaskane, przytulane. Zapach matki, bicie jej serca i ciepło skóry dają mu poczucie bezpieczeństwa. Niektórzy są zdania, że kiedy dziecko płaczem komunikuje swoje potrzeby (głód, konieczność zmiany pieluchy, zmęczenie, ból), należy spełnić jego potrzeby bez brania na ręce i przytulania. Noszenie na rękach ma przyczyniać się do przyszłego rozkapryszenia i rozpieszczenia dziecka. Jednak najnowsze doświadczenia przeprowadzane przez psychologów i terapeutów pokazują, że zanim dziecko skończy pół roku, branie na ręce jest wręcz wskazane. Czuła reakcja na płacz pomaga dziecku ukształtowaniu zaufania do rodziców. Zapobiega tez narastaniu lęków i obaw przed „złym światem”.
Dla matek niepowtarzalną i niezwykłą okazją do budowania bliskiej relacji z dzieckiem jest karmienie piersią. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że podczas karmienia organizm kobiety wytwarza oksytocynę. Oksytocyna nazywana jest hormonem miłości, który wyzwala w karmiącej instynkt macierzyński. Pomaga także w przetrwaniu trudnych miesięcy po porodzie.
Z noworodkiem warto rozmawiać. Nie chodzi o rozumienie treści, ale o poznawanie tonu i tembru głosu. Z czasem monolog może zmienić się w dialog. Maluch przyswaja sobie wiele słów, uczy się wyrażać świat za ich pomocą.
Wielu rodziców w tym okresie popełnia błąd i poświęca maluszkowi czas zwłaszcza wtedy, gdy ten płacze, jest chory lub rozkapryszony. Taka postawa uczy dziecka manipulacji – stara się ono przyciągnąć uwagę najbliższych przez stwarzanie sztucznych problemów. Marudzenie, uskarżanie się, następnie złe traktowanie innych dzieci i zbieranie nagan w szkole – wszystko po to, aby zainteresować sobą rodziców. Dlatego w miarę możliwości i czasu od początku poświęcajmy dziecku jak najwięcej uwagi, okazując mu czułość i przywiązanie.
Od 6 miesiąca
W tym okresie żadne z powyższych działań nie tracą na ważności, ale sytuacja się trochę zmienia. Dziecku wyostrza się wzrok, rozpoznaje już wszystkie twarze i reaguje na niektóre osoby zaufaniem i radością, na inne lękiem. O ile w pierwszych miesiącach najważniejsza była więź z matką, teraz maluch jest bardziej otwarty na inne kontakty. Ważny jest kontakt wzrokowy. Zajmowanie się dzieckiem nie wymaga już całodobowej uwagi. Nie absorbuje nas ona w takim stopniu jak w pierwszych sześciu miesiącach życia dziecka. Dobrym rozwiązaniem są kojce z przezroczystą siateczką (moskitierą). Dzięki niemu podczas wykonywania innych czynności możemy mieć oko na poczynania malucha. Dziecko także czerpie z tego korzyści – ma poczucie bezpieczeństwa i z ufnością pokazuje nam swój proces odkrywania świata.
Od 7-8 miesiąca życia dziecka dobrze jest w twórczy sposób spędzać z nim czas. Możemy wpłynąć na rozwój sensoryczny i umysłowy malucha opowiadając bajki i czytając książeczki dla dzieci (wybieramy te książeczki, które w celu ich zbadania można też obślinić, włożyć do buzi i uderzyć kilka razy o podłogę). Śpiewanie rymowanek jest fantastycznym sposobem na zbudowanie relacji i atmosfery wspólnej zabawy. Zabawami zbliżającymi rodzica i dziecko są najprostsze „jest i nie ma”, rzucanie i podnoszenie przedmiotów czy klaskanie do rytmu. Po każdej zabawie przytulamy dziecko i dajemy mu buziaka.
Od 1 roku
Ciekawość świata dziecka jest niezaspokojona. Maluch już mniej śpi, więcej czasu poświęca na zabawę i kontakty z ludźmi. To dobry moment, żeby zabierać go na długie spacery i wycieczki. Możemy stać się pierwszymi przewodnikami po świecie roślin i zwierząt czy najbliższej okolicy. Wielu rodziców rezygnuje z aktywnego trybu życia, czekając aż dziecko podrośnie. Tymczasem na nierównych, kamienistych terenach świetnie sprawują się solidne wózki dziecięce z amortyzowanymi, skrętnymi kołami, możliwością blokady i pięcioma pasami bezpieczeństwa. Łagodzący nierówności mechanizm powoduje, że szkrab nie będzie co chwila wstrząsany. Wiele regulowanych opcji w wózku przyczynia się do maksymalnego komfortu małego podróżnika. Jeśli chcielibyśmy wybrać się w góry, na rynku artykułów dziecięcych znajdziemy ogromny wybór nosidełek – ze stelażem, nosidełka materiałowe. Spędzanie z dzieckiem wolnego czasu zbliża do siebie wszystkich członków rodziny. Beztroskie wędrówki na łonie przyrody napawają nas spokojem i radością, a dzieci doskonale wyczuwają nastrój rodziców.
Wiek przedszkolny
Przygotowując dziecko do przedszkola, przygotowujemy je na wielogodzinne rozstanie. Aby nie stało się ono szokiem, dla kilkulatka warto jest wcześniej zaaranżować spotkania z innymi dziećmi. Możemy z daleka czuwać nad tym, aby było to miłe i przyjemne doświadczenie.
Musimy zadbać o to, by maluch nie odebrał chodzenia do przedszkola jako kary. Pamiętajmy, by po odebraniu go po zajęciach okazywać mu bliskość i zainteresowanie nowymi znajomościami, odkryciami i zajęciami.
Zdrowe wychowywanie dziecka to nie tylko pieszczoty i czułość. To bardzo odpowiedzialne zadanie, które wymaga od nas konsekwencji i cierpliwości. Przygotowujemy je do dalszego życia, do radzenia sobie z problemami i nawiązywania relacji społecznych. Miłość, jaką darzy nas dziecko jest bezwarunkowa, ale my sami możemy w późniejszym czasie wiele stracić. Bezustannie musimy tak postępować, by cieszyć się szacunkiem i zaufaniem pociechy, jednocześnie jej nie ograniczając.
