Zarząd norweskiego banku centralnego (Norges Bank) nadzorujący działalność funduszu zdecydował zgodnie z zaleceniem niezależnej od niego Rady Etyki. Rada kontroluje, czy firmy, w które norweskie państwo inwestuje, przestrzegają określonych wytycznych. Pieniądze norweskich emerytów nie mogą służyć m.in. do produkcji broni, finansowania terroryzmu, handlu ludźmi. Firmy muszą zapewniać wysoki standard przestrzegania praw człowieka i zasad demokratycznych.
Na koniec 2023 roku 1,12 proc. akcji Orlenu należało do Oljefondet.
Krytyczna ocena przejęcia Polska Press przez Orlen
W 2022 roku Rada Etyki ostrzegła, że w mediach z należącej do Orlenu grupy Polska Press doszło do niedopuszczalnego ryzyka naruszeń praw człowieka. Zalecenie Rady opierało się na przejęciu przez Orlen grupy medialnej konsekwencjach dla wolności prasy, a tym samym wolności słowa w Polsce.
W przypadku powtarzania się w trakcie obserwacji naruszeń Orlenu czy Polska Press standardów, Oljefondet byłby zmuszony do sprzedaży swoich udziałów, co w opinii Cecilie Hellestveit, członkini Rady, dla PAP “miałoby poważny wpływ na wizerunek i odbiór międzynarodowy polskiej firmy”.
Po dwóch latach monitoringu Rada Etyki rekomendowała zakończenie obserwacji. W uzasadnieniu wskazano, że w marcu 2024 r. zarząd Orlenu został zmieniony, a spółka podjęła decyzję o sprzedaży Polska Press. Kierownictwo biznesowe Polska Press zostało odłączone od podejmowania decyzji redakcyjnych, a nowi redaktorzy gazet regionalnych zostali zatrudnieni w drodze otwartych i transparentnych rekrutacji. W opinii Rady może to wzmocnić wolność redakcyjną w przyszłości.
Norges Bank przyznał w ostatnim komunikacie, że co prawda nie przeprowadził niezależnej oceny wszystkich zarzutów wobec Orlenu podnoszonych w 2023 roku, ale jest przekonany, że kryteria obserwacji i jej zakończenia zostały spełnione.
Prezes Orlenu: firma odzyskuje zaufanie inwestorów
Orlen również poinformował o zakończeniu monitoringu norweskiego inwestora. W swoim komunikacie koncern podkreślił, że wykreślenie z listy obserwacyjnej nastąpiło rok przed wstępnie planowanym zakończeniem obserwacji.
– Decyzja Norges Bank bardzo nas cieszy. Orlen odzyskuje zaufanie inwestorów, co od pierwszego dnia pracy jest jednym z moich celów. To także potwierdzenie, że podejmowane przez obecny Zarząd decyzje przywracają ład korporacyjny i kierują spółkę na właściwe tory. Orlen nigdy nie powinien był znaleźć się na tej wstydliwej liście zaledwie kilkunastu firm, którym zarzucano naruszanie praw człowieka. A doprowadziły do tego politycznie motywowane decyzje poprzedników – w opublikowanym komunikacie powiedział prezes zarządu Orlenu, Ireneusz Fąfara.
W czasie, gdy Orlen poddany był obserwacji, Oljefondet pozbył się większości jego akcji. W lutym 2023 roku Norwegowie posiadali 1,12 proc. udziałów, a na koniec 2024 roku w swoim portfelu posiadali już 0,09 proc. Poproszona przez PAP wyjaśnienie związku między zarzutami wobec Orlenu a wyraźnym zmniejszeniem zaangażowania Oljefondet w polski koncern, Une Solheim z Norges Bank Investment Management odmówiła komentarza.
Polska Press na sprzedaż
Miesiąc temu Ireneusz Fąfara po raz kolejny stwierdził, że Orlen przygotowuje się do sprzedaży wydawnictwa Polska Press, przejętego cztery lata temu. - Rozpoczęcie procesu sprzedaży Polska Press możliwe jest w czerwcu lub lipcu tego roku - zapowiedział
Fąfara ocenił, że Polska Press jest w bardzo złej sytuacji finansowej, ale ma bardzo dobry program restrukturyzacyjny.
"Fachowcy mówią, że taki program w takiej firmie, ocena jego skuteczności może być po roku, dlatego szacuję osobiście, że koło czerwca, lipca zaczniemy proces sprzedaży" - powiedział prezes Orlenu.
Polska Press w 2023 roku przy wzroście przychodów o 13 proc. ograniczyła stratę netto z 35,7 do 14,3 mln zł, a w 2021 roku miała 30,8 mln zł straty netto. W przypadku Ruchu w 2023 r. przy spadku wpływów sprzedażowych o 10,4 proc. do 799,61 mln zł strata netto pogłębiła się z 61,25 do 86,07 mln zł, a w 2021 roku przy 891,7 mln zł przychodów strata netto wyniosła 42,9 mln zł.
Ireneusz Fąfara już kilka razy zapowiadał, że Polska Press jest na sprzedaż. - W naszej strukturze biznesu niektóre spółki się nie mieszczą, na przykład Polska Press. W związku z tym, że na inwestycji w nią i późniejszym zarządzaniu poprzedni zarząd Orlenu stracił dużo pieniędzy, my podjęliśmy decyzje, które pozwolą odzyskać przynajmniej część zmarnowanej kwoty - stwierdził w sierpniu.
