Jedynie 17 proc. polskich studentów ocenia sytuację ekonomiczną w naszym kraju jako dobrą, 43 proc. jako przeciętną i aż 40 proc. jako złą. Jeszcze mniej optymistycznie respondenci myślą o sytuacji na rynku pracy. Jako dobrą lub bardzo dobrą ocenia ją zaledwie 11 proc. badanych, przeciwnego zdania jest aż 55 proc.
"Na tle regionu, Polaków można uznać za umiarkowanych pesymistów. Daleko im do optymizmu Litwinów, gdzie odsetek pozytywnych ocen był najwyższy w regionie (odpowiednio 24 i 25 proc. pozytywnych wskazań w pytaniach o ocenę gospodarki i rynku pracy). Z drugiej jednak strony poziom pozytywnych odpowiedzi przewyższa średnią dla wszystkich przebadanych krajów, która wynosi 10 proc. w przypadku pytań o sytuację ekonomiczną i około 9 proc. w ocenach rynku pracy. Najwięcej negatywnych ocen z kolei wystawili w tych dwóch pytaniach studenci z Bałkanów.” - stwierdziła Halina Frańczak, dyrektor clients & markets Deloitte na Polskę i Europę Środkową.
Badanie Deloitte przynosi wnioski co do struktury pokolenia Y, czyli osób urodzonych w latach osiemdziesiątych i na początku dziewięćdziesiątych. Okazuje się, że jego przedstawiciele to nie tylko młodzi ludzie dbający przede wszystkim o rozwój osobisty i work-life balance oraz nieprzywiązujący się do miejsca pracy. W ramach tzw. generacji Y można wyróżnić co najmniej sześć kategorii osób różniących się zasadniczo podejściem do pracy i kariery zawodowej. Na jednym biegunie są ci, dla których praca jest jedną z nadrzędnych wartości. Są wśród nich: "nastawieni na pracę" (karierę stawiają na pierwszym miejscu), "wymagający" (ceniący pracę, pieniądze, ale też czas wolny) oraz "poszukujący znaczenia" (ważny jest osobisty rozwój związany zarówno z pracą, ale też z rodziną). Po drugiej stronie znajdziemy zaś "unikających" (praca nie jest ważną wartością), "beztroskich" (stawiających przede wszystkim na przyjaciół i miłe spędzanie czasu) oraz "zdystansowanych" (ceniących rodzinę, zdrowie i spokój).
Praca zajmuje dość wysokie miejsce w hierarchii wartości w życiu młodych osób - wskazało na nią jako istotną 62 proc. respondentów. Ciągle ważniejsza okazała się rodzina (86 proc.), zdrowie (82 proc.) czy własny rozwój (77 proc.).
Dla osób wchodzących na rynek pracy istotne jest to, aby praca była interesująca (72 proc.), dawała możliwości osiągnięcia wyznaczonych celów (71 proc.) oraz uczenia się i zdobywania nowych kwalifikacji (68 proc.). Dla 61 proc. istotne są również dobre zarobki.
Za dobre zarobki studenci uważają pensję powyżej średniej krajowej. Już osoby odbywające praktyki oczekują wynagrodzenia netto na poziomie o około 20 proc. wyższym niż wynosi aktualnie minimalna płaca. W przypadku pierwszego pełnoetatowego zajęcia chcą zarabiać 2,8 tys. zł, czyli o około 6 proc. więcej niż wynosi przeciętne wynagrodzenie w Polsce, choć jednocześnie deklarują, że pensja nie jest najważniejszym kryterium rozwoju zawodowego. Od przyszłych pracodawców oczekują raczej coachingu i możliwości posiadania mentora.
Młodzi ludzie są aktywni w zdobywaniu doświadczeń zawodowych. 44 proc. polskich studentów w okresie przeprowadzenia badania pracowało lub odbywało praktyki, przy czym prawie 81 proc. respondentów nadal studiowało, zaś młodzi absolwenci stanowili 19 proc. badanej grupy. Dla porównania średnia dla całego regionu wynosi niecałe 40 proc. Równocześnie jakąkolwiek formą praktyk lub pracy zawodowej w trakcie studiów mogło się pochwalić dziewięciu na dziesięciu respondentów, co wyraźnie odróżniało Polaków na plus od studentów z pozostałych 10 krajów uczestniczących w badaniu. Jednocześnie nie zawsze posiadane doświadczenia, jak choćby dorywcze prace sezonowe, studenci uznają za najbardziej wartościowe w procesie poszukiwania pracy. Jako dużo cenniejsze postrzegają pracę lub praktyki za granicą związane z kierunkiem studiów lub prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Jednak praktyczne doświadczenia w tych obszarach są udziałem stosunkowo niewielkiej grupy ankietowanych.
Badanie wykazało również przepaść pomiędzy deklaracjami, a faktyczną aktywnością. Spośród tych, którzy szukali pracy, połowa przyznała, że w ciągu pół roku wysłała tylko około pięciu CV. Jednak studentom nie brakuje wiary w siebie i w swoje umiejętności. Lepsze postrzeganie siebie wyróżnia mężczyzn od kobiet, które generalnie są większymi pesymistkami nie tylko w zakresie oceny własnych predyspozycji, ale też sytuacji ekonomicznej i swoich szans na rynku pracy.
Biorąc jednak pod uwagę średnie wyniki studenci i absolwenci wysoko oceniają swoją wartość jako aktualnych lub potencjalnych pracowników (73 proc.). Uważają też, że posiadają wyższe kompetencje na tle innych kandydatów poszukujących pracy (62 proc.) oraz z optymizmem patrzą na szanse znalezienia interesującego zajęcia w przeciągu najbliższych 12 miesięcy (49 proc.).
Badanie "Pierwsze kroki na rynku pracy" zostało przeprowadzone przy wykorzystaniu kwestionariusza internetowego (CAWI - Computer-Assisted Web Interview), który był opublikowany na stronach Deloitte w okresie od 10 października do 31 grudnia 2012 r. Badanie stanowiło część większego projektu obejmującego 11 krajów Europy Środkowej: Albanii, Bułgarii, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier. W Polsce w badaniu wzięło udział łącznie 1481 osób. Do dalszej analizy zakwalifikowano 1376 osoby w wieku od 19 do 26 lat, będące studentami lub absolwentami uczelni wyższych. Łącznie w całym regionie przebadano ponad 4 tys. młodych ludzi.
