Celem ustawy, której projekt ujrzał światło dzienne w połowie lutego br., jest implementacja dwóch dyrektyw Unii Europejskiej, w tym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (dyrektywa DSM – Digital Single Market, czyli jednolity rynek cyfrowy).
Dyrektywa DSM wprowadza m.in. nowe formy dozwolonego użytku utworów, przedmiotów praw pokrewnych i baz danych. Tworzy też nowe prawo pokrewne dla wydawców prasy do korzystania z ich publikacji online. DSM ma także zapewniać twórcom i wykonawcom przenoszącym swoje prawa lub udzielającym licencji godziwe wynagrodzenie oraz ułatwiać jego egzekwowanie. W życie DSM weszła w 2019 roku, ale do dziś Polska jest jedynym państwem UE, który jej nie zaimplementował.
Po półtora miesiąca o publikacji projektu siedem organizacji twórców, wydawców i dziennikarzy oraz wielu redaktorów naczelnych wystąpiło z listem otwartym do premiera Donalda Tuska. Zwracają w nim uwagę, że w przygotowanym przez rząd projekcie dyrektywy o prawie autorskim i prawach pokrewnych pojawiły się niekorzystne dla twórców zapisy dotyczące wynagradzania twórców za ich treści. - W obecnej formie ustawa ta stwarza poważane zagrożenie dla ich egzystencji - napisano w lisćie (jego treść znajduje się poniżej).
Z zapisów ustawy wynika, że duże firmy technologiczne w dalszym ciągu mogą za darmo trenować swoje algorytmy na treściach twórców, czerpiąc z tego zyski. Rząd wycofał się bowiem z przepisu, który przedstawił w pierwszej wersji dokumentu, nakładającego na Big Tech obowiązek płacenia za treści wykorzystywane przez producentów AI.
- Udostępnienie Chata GPT zmieniło wiele w realnym świecie i sposobie tworzenia, choć wciąż nie znalazło to odzwierciedlenia w przepisach prawa. Duże firmy technologiczne budują swoje modele biznesowe w oparciu o treści, których powstanie wymaga zaangażowania twórców, wydawców czy dziennikarzy. Skoro narzędzia sztucznej inteligencji funkcjonują dzięki tym treściom, uzasadnione jest oczekiwanie na godziwe wynagrodzenie za ich pracę. Chodzi tutaj nie tylko o uchwalenie odpowiedniego prawa, ale również o jego skuteczną egzekucję - mówi dr Damian Flisak, ekspert prawa autorskiego i prawa nowych technologii.
Dodatkowo rząd nie zapewnia w obecnym projekcie arbitrażu pod nadzorem organu państwowego, który pozwalałby na realne dochodzenie praw do wynagrodzenia w przypadku nieosiągnięcia porozumienia.
- Duże firmy technologiczne nie mają interesu w tym, żeby porozumieć się z twórcami. Dlatego też interwencja organu wydaje się konieczna, żeby realnie móc wynegocjować sprawiedliwe warunki wynagradzania - mówi Andrzej Andrysiak, prezes Rady Wydawców Stowarzyszenia Gazet Lokalnych.
W imieniu organizacji list do premiera podpisali:
Marek Frąckowiak, prezes Izby Wydawców Prasy Renata Krzewska, prezes SDiW Repropol Jerzy Kornowicz, prezes Stowarzyszenia Kreatywna Polska Maciej Kossowski, prezes Związku Pracodawców Wydawców Cyfrowych Dominik Skoczek, dyrektor Stowarzyszenia Filmowców Polskich-ZAPA Andrzej Andrysiak, prezes Stowarzyszenia Gazet Lokalnych Bartosz Węglarczyk, przewodniczący Rady Polskich Mediów
List podpisali również:
Jerzy Baczyński, redaktor naczelny „Polityki” Milena Bryła, zastępczyni redaktora naczelnego NaTemat.pl Bogusław Chrabota, redaktor naczelny „Rzeczpospolitej” Michał Danielewski, zastępca redaktora naczelnego OKO.press Roman Imielski, I zastępca redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej” Krzysztof Jedlak, redaktor naczelny „Dziennika Gazety Prawnej” Magdalena Jethon, redaktorka naczelna Radia Nowy Świat Paweł Kapusta, redaktor naczelny Wirtualnej Polski Barbara Kasprzycka, zastępca redaktora naczelnego „Dziennika Gazety Prawnej” Magdalena Kicińska, redaktorka naczelna „Pisma” Mikołaj Kunica, redaktor naczelny Business Insider Polska Marcin Kowalczyk, zastępca redaktora naczelnego „Faktu” Marcin Lewicki, prezes Press Club Polska Łukasz Lipiński, redaktor naczelny Polityka.pl Rafał Madajczak, redaktor naczelny Gazeta.pl Michał Mańkowski, redaktor naczelny NaTemat.pl Piotr Mucharski, redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego” Michał Samul, redaktor naczelny TVN24 Tomasz Sekielski, redaktor naczelny „Newsweek Polska” Dominika Sikora, zastępczyni redaktora naczelnego serwisu Dziennik Gazeta Prawna Mariusz Smolarek, redaktor naczelny Radia ZET Aleksandra Sobczak, zastępczyni redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej” Mateusz Sosnowski, szef portali informacyjnych TVN, zastępca redaktora naczelnego TVN24 Jarosław Włodarczyk, sekretarz generalny Rady Polskich Mediów, Press Club Polska Bartosz Węglarczyk, redaktor naczelny Onetu, przewodniczący Rady Polskich Mediów Michał Wodziński, redaktor naczelny „Faktu” Grzegorz Zasępa, redaktor naczelny „Super Expressu”
Łukasz Kijek, redaktor naczelny Money.pl Patryk Pallus, redaktor naczelny Wirtualnemedia.pl Łukasz Sawala, redaktor naczelny radiozet.pl Kamila Ceran, redaktor naczelna TOK FM Magdalena Birecka, redaktor naczelna tokfm.pl, zastępczyni redaktor naczelnej TOK FM Ludmiła Mitręga, prezes Stowarzyszenia Fotoreporterów
Artur Wilgucki, redaktor naczelny Życia Podkarpackiego Jerzy Kamiński, Gazeta Powiatowa - Wiadomości Oławskie, portal TuOlawa.pl Jerzy Jurecki, wydawca Tygodnika Podhalańskiego, portalu 24tp.pl Kamil Miler, wydawca Gazety Gryfińskiej Andrzej Andrysiak, Gazeta Radomszczańska, radomszczanska.pl Dominik Księski, wydawca i redaktor naczelny tygodnika Pałuki Marek Holak, redaktor naczelny tygodnika Pałuki i Ziemia Mogileńska Włodzimierz Gęsicki, wydawca portEl.pl Wojciech Waligórski, Oficyna Wydawnicza Nowy Łowiczanin Alicja Molenda, wydawca tygodnika Przełom i przelom.pl Janusz Smoliński, redaktor naczelny magazynu Miasto i Ludzie Tomasz Szatkowski, redaktor naczelny Tygodnika Płockiego Marek Kowalski, wydawca portalu Świdnica24.pl Grzegorz Łabaj, redaktor naczelny Lokalna24.pl/Nowa Gazeta Lokalna Franciszek Matysik, redaktor naczelny portalu jaw.pl/Co Tydzień Jaworzno Piotr Korycki, redaktor naczelny Tygodnika Nowodworskiego Paweł Kozera, wydawca Mazowieckie To i Owo, Tygodnik Nowodworski, Tygodnik Pułtuski Maciej, Skerczyński, wydawca grupy wydawniczej Słowo Mateusz Węsierski, Wieści z powiatu, iBytow.pl miastko24.plhej.slupsk.pl Joanna Gąska, redaktorka naczelna portalu Informacyjnego Łosice.info
List organizacji i dziennikarzy dostępny jest też na stronie IWP. Osoby publiczne chcące poprzeć apel, mogą zgłosić się pod adres e-mail: sekretariat@iwp.pl.
