Utrzymujący się wzrost cen mieszkań - średnio od kilku dokilkunastu procent w skali miesiąca oraz duży popyt, to nie jedynebariery dla chcących kupić nowe mieszkanie. Z ostatniego raportuUOKiK z kontroli deweloperów wynika, że problem stanowią równieżumowy, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposóbsprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Wpraktyce powoduje to znaczne trudności związane z ostatecznymodbiorem własnego M.
W wyniku przeprowadzonej w pierwszej połowie roku kontroli Urządprzeanalizował 500 wzorców umownych stosowanych przez 199deweloperów stwierdzając liczne nieprawidłowości.
Chroniąc podstawowe prawo konsumenta do oszacowania wszystkichkosztów inwestycji zakwestionowano przede wszystkim zasadyustalania ostatecznej ceny nieruchomości - najistotniejszegoczynnika decydującego o zakupie mieszkania. Z analiz UOKiK wynikabowiem, że sprzedający nagminnie zastrzegają sobie prawo do zmianyceny zakupu już po podpisaniu umowy, stosując tzw. klauzulewaloryzacyjne - wzrost kosztów budowy mieszkania może nastąpić zpowodu inflacji czy zmian w obowiązującym systemie podatkowym.Celem takich postanowień jest zabezpieczenie jedynie interesówekonomicznych dewelopera, konsument nie wie, ile w rzeczywistościwyniesie całkowity koszt mieszkania. Urząd zwraca uwagę, żedeweloper może w kontrakcie zapisać możliwość zmiany ceny, ale niepowinien przenosić ryzyka inwestycji wyłącznie na kupujących. Jeślikoszty rzeczywiście wzrosły, przedsiębiorca musi wskazać ich realnywpływ na zmianę ceny, przedstawiając przykładowo rachunki. Ponadto,należy w takim przypadku zagwarantować konsumentowi prawoodstąpienia od umowy oraz zwrócić wpłacone przez niegopieniądze.
W wyniku kontroli zakwestionowano także postanowieniaograniczające wysokość należnych konsumentowi kar umownych z tytułuniedotrzymania przez sprzedającego warunków - kupującemuprzysługuje prawo do obniżenia ceny o odsetki ustawowe, jednak niewięcej niż 8 proc. Jednocześnie, w przypadku opóźnień klienta,deweloperzy zastrzegają sobie znacznie wyższe kary - nawet do 36,5proc. odsetek rocznie, przy ustawowej ich wartości 11,5 proc.Wprowadza to rażące dysproporcje w traktowaniu obu stronkontraktu.
Kolejnym problemem, z którym spotykają się konsumenci jestniedotrzymywanie przez deweloperów ustalonych terminów realizacjiinwestycji. Opóźnienia w wydaniu mieszkania lub zawarciu umowyprzenoszącej własność na kupującego, to często wynik stosowanianiedozwolonych postanowień zgodnie, z którymi sprzedający nieponosi odpowiedzialności za przesunięcie ustalonych terminów.Ponadto przedsiębiorcy tłumaczą opóźnienia w oddaniu mieszkaniaczynnikami niezależnymi od nich, np. decyzjami organówadministracji lub ich brakiem, nadzwyczajnymi zmianami stosunkówprawnych czy złymi warunkami pogodowymi.
Jak wynika z przeprowadzonej przez UOKiK kontroli pułapkiczyhają na konsumenta także na etapie odbioru mieszkania. Urządkwestionuje postanowienia przewidujące, że w przypadkunieuzasadnionej odmowy podpisania protokołu wykonawczego lubniestawienia się kupującego do odbioru lokalu, sprzedający możedokonać tego jednostronnie oraz uznać, że lokal odebrano bezzastrzeżeń. W ten sposób konsument zostaje pozbawiony prawa dodochodzenia roszczeń z powodu wadliwego wykonania przedmiotuumowy.
Z analizy skarg konsumenckich wynika, że problemy mogą pojawićsię również po wprowadzeniu do nowego lokum. Przedsiębiorcyograniczają prawa konsumentów do składania reklamacji w przypadkuodkrycia wad zakupionego mieszkania. Przykładowo skracają termin, wktórym kupujący jest obowiązany zawiadomić o nich sprzedającego -do 5 dni roboczych od wykrycia wady lub stwierdzają zbyt szybkiewygaśnięcie uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne mieszkania.Tymczasem zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującymi,konsumentowi przysługuje prawo do składania reklamacji w wadliwiewykonanym budynku w ciągu 10 lat.
Podpisując umowę, warto zwrócić uwagę na stosowane przezsprzedających nieprecyzyjne pojęcia. Mogą one utrudnić dochodzenieroszczeń. Postanowienia typu: strony zastrzegają możliwośćewentualnych nieistotnych zmian [...], prawo do odstąpienia odumowy przysługuje inwestorowi na skutek innych ważnych przyczyn,czy sprzedający zobowiąże się do wykonania w możliwie krótkimczasie wszelkich zaległych prac - powinno tłumaczyć się na korzyśćkonsumenta. Jednak w praktyce zyskują na tym deweloperzy.
W efekcie kontroli wszczęto 38 postępowań administracyjnych, 50deweloperów wezwano do dobrowolnej zmiany praktyk, wobec 8wystąpiono z pozwami do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wdalszej kolejności Prezes Urzędu będzie nakładał kary finansowe wwysokości do 10 proc. ich ubiegłorocznego przychodu - informujeMałgorzata Cieloch, rzecznik prasowy UOKiK.
