Tytuł Ambasadora Polszczyzny przyznawany jest od 17 lat osobom i instytucjom o wybitnych zasługach w krzewieniu pięknej, poprawnej i etycznej polszczyzny. Laureatów wyłania kapituła złożona z członków Rady Języka Polskiego przy prezydium Polskiej Akademii Nauk.
Najwyższym wyróżnieniem – tytułem Wielkiego Ambasadora Polszczyzny – odznaczony "za oszczędne bogactwo" został w tym roku Mariusz Szczygieł. Kluczowym obszarem jego działalności jest reportaż literacki, a szczególne miejsce w twórczości zajmują książki poświęcone kulturze czeskiej. Szczygieł jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych popularyzatorów czeskiego sposobu myślenia, humoru i filozofii codzienności w Polsce.
– Przesłanie, które chciałbym przekazać dotyczy psychicznych i społecznych skutków słów. Powołujemy świat – albo dobry, albo zły – właśnie słowami. I wydaje mi się, że nie tak ważna jest sama poprawność, ona jest ważna, (...) namawiałbym jednak do ostrożnego używania słów i do stosowania ich z namysłem – żeby nie ranić, nie tworzyć złej energii. Zwłaszcza w internecie warto się zastanowić, zanim coś napiszemy – powiedział Szczygieł podczas odbierania nagrody.
W jego dorobku znajdują się publikacje szeroko komentowane i nagradzane. Za książkę "Nie ma" autor otrzymał w 2019 roku Nagrodę Literacką Nike oraz Nike Czytelników. Międzynarodowy sukces przyniósł mu "Gottland", laureat Europejskiej Nagrody Literackiej i bestseller w wielu krajach. Cenione są także "Zrób sobie raj", poświęcone czeskiej mentalności oraz liczne reportaże nagradzane m.in. Grand Pressem.
Joanna Dunikowska-Paź, "Spięty" i Marta Kula Ambasadorami Polszczyzny
Ambasadorem Polszczyzny w Piśmie został Hubert Dobaczewski "Spięty", znany również jako wokalista zespołu Lao Che. Artysta jest autorem tekstów piosenek, które zdobyły szerokie uznanie za oryginalny język, metaforykę i umiejętność łączenia historii z narracją współczesną. W 2012 r. odebrał Srebrny Krzyż Zasługi za "działalność na rzecz popularyzacji i upamiętniania Powstania Warszawskiego" z rąk prezydenta Bronisława Komorowskiego.
Ambasadorem Polszczyzny w Mowie została Joanna Dunikowska-Paź. Dziennikarka i prezenterka telewizyjna jest aktywną popularyzatorką kultury żywego słowa, a także znaną z pracy na rzecz kształtowania poprawnej, świadomej komunikacji w przestrzeni publicznej. - Jest wzorcem SWER (Standard Wymowy Estradowej i Radiowej - PAP), jeśli chodzi o mowę - podkreśliła przewodnicząca Rady Języka Polskiego dr hab. Katarzyna Kłosińska.
Tytuł Młodego Ambasadora Polszczyzny (do 35 lat) przyznano muzyczce i dziennikarce radiowej Marcie Kuli. – Dziennikarka Radia 357, która mówi nie tylko pięknie, ale też zajmująco, z szacunkiem dla słuchacza – wyjaśniła Kłosińska.
Wyróżnienie Ambasadora Polszczyzny Regionalnej otrzymało Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Instytucja ta od lat prowadzi działalność wystawienniczą i edukacyjną, dokumentując oraz popularyzując dziedzictwo kulturowe regionu. - Muzeum przygotowuje krótkie filmiki, w których prezentuje piękną gwarę biłgorajską z Lubelszczyzny - dodała przewodnicząca.
Tytuł Ambasadora Polszczyzny poza Granicami Kraju, przyznawany - po konsultacjach z kapitułą – przez marszałka Senatu, otrzymał literaturoznawca prof. dr hab. Andrea Ceccherelli. Włoski slawista od lat zajmuje się literaturą polską, tłumacząc i popularyzując ją w środowiskach akademickich oraz wśród czytelników zagranicznych. Jego prace przyczyniają się do wzmacniania pozycji polszczyzny w międzynarodowym obiegu naukowym i literackim.
W kategorii Ambasador Polszczyzny Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej uhonorowana przez Fundację im. Krystyny Bochenek została Justyna Bednarek. Autorka ponad 51 popularnych książek dla najmłodszych czytelników, m.in. cyklu o skarpetkach, cenionych za kreatywność, humor i wyjątkową dbałość o język.
Ambasadorzt Polszczyzny wskazywani od 17 lat
Po raz pierwszy gala Ambasador Polszczyzny odbyła się 10 listopada 2008 r. w Katowicach. Wielkim Ambasadorem Polszczyzny został wówczas pisarz Tadeusz Konwicki. W kolejnych latach w gronie laureatów znaleźli się także: Krystyna Bochenek, Tadeusz Różewicz, Wiesław Myśliwski, Jacek Bocheński, Olga Tokarczuk i Ewa Lipska.
Wśród pozostałych laureatów byli m.in. abp Tadeusz Gocłowski, prof. Andrzej Szczeklik, Bartek Chaciński, Danuta Szaflarska, Jacek Dehnel, Anna Dymna, Wojciech Młynarski, Andrzej Stasiuk, Andrzej Poniedzielski, Hanna Krall czy Jerzy Stuhr.
Zgodnie z regulaminem kapituły, osoby, którym przyznano tytuł Wielkiego Ambasadora Polszczyzny oraz tytuły Ambasadora Polszczyzny, otrzymują nagrody finansowe, a także dyplomy oraz statuetki lub medale. Łączna pula nagród wynosi 64 tys. zł, przy czym nagroda dla laureata tytułu Wielkiego Ambasadora Polszczyzny wynosi 20 tys. zł.
Konkurs Ambasador Polszczyzny organizowany jest co dwa lata; z powodu pandemii COVID-19 kolejna edycja odbyła się dopiero w 2021 roku, który był zarazem ostatnim rokiem wręczenia nagród – w 2023 roku gala nie została zorganizowana.
Organizatorami cyklicznego przedsięwzięcia Ambasador Polszczyzny są samorząd Katowic, Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. Krystyny Bochenek, Fundacja im. Krystyny Bochenek oraz Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Instytucją wspomagającą przedsięwzięcie jest Senat Rzeczypospolitej Polskiej.
Źródło: PAP
