Podatek od czynności cywilnoprawnych płaci przy umowie o zniesienie współwłasności nabywający rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział we współwłasności (art. 4 pkt 5 ww. ustawy) od wartości rynkowej tych rzeczy czy praw. Innymi słowy, obowiązek spłaty czy dopłaty spada na tego współwłaściciela, który uzyskuje aktywa w następstwie zniesienia współwłasności o wartości ponad swój udział. Obowiązuje stawka 2-proc.
W interpretacji indywidualnej z 3 lutego 2015 r. o sygn. ILPB2/436-392/14-4/WM Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu rozpatrywał sprawę współwłaścicielki gruntu o powierzchni 3,5 ha, która wraz z resztą współwłaścicieli podzieliła ten grunt na 12 działek budowlanych. Wszyscy w księdze wieczystej działek widnieli jako współwłaściciele w częściach ułamkowych. Współwłaściciele zamierzali zgodnie ustalić między sobą, które działki będą należały do kogo oraz chcieli znieść sądowo lub notarialnie współwłasność bez spłat i dopłat pieniężnych. Fiskus uznał, że planowane zniesienie współwłasności nieruchomości nie spowoduje po stronie współwłaścicielki powstania obowiązku podatkowego z tytułu PCC. Wystarczającym jest fakt, że miało ono nastąpić bez spłat i dopłat.
PCC od kwoty spłaty
Załóżmy natomiast, że współwłaściciel działki budowlanej (pan Henryk) nie może dogadać się z drugim jej współwłaścicielem (panem Maciejem) co do odkupienia jego części, a podział działki ze względu na jej nieregularny kształt jest niemożliwy. Zainteresowany odkupieniem pan Henryk występuje zatem do sądu z wnioskiem o zniesienie współwłasności nieruchomości, a sąd przyznaje mu nieruchomość na jego wyłączną własność z obowiązkiem spłaty pana Macieja. Sąd oszacował wartość działki na 200 000 zł, a wartość spłaty na 50 000 zł. Od tej kwoty, stanowiącej różnicę wartości rynkowej nieruchomości i wartości udziału pana Henryka, jest podstawą opodatkowania PCC. Podatek ten wyniesie pana Henryka zatem 1000 zł (50 000 zł * 2%).
Brak PCC mimo zwiększenia udziału
Z wnioskiem o interpretację przepisów podatkowych wystąpiła współwłaścicielka nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, której współwłaścicielami były również 4 inne osoby. Wnioskodawczyni złożyła do sądu wniosek o zniesienie współwłasności. W toku postępowania trzy osoby albo nieodpłatnie przekazały swoje udziały albo zrobiły ich darowiznę na rzecz drugiego współwłaściciela. Po rozpatrzeniu sprawy sąd zniósł współwłasność nieruchomości i podzielił ją na dwie działki między wnioskodawczynię i obdarowanego przez resztę drugiego współwłaściciela. Sąd zarządził też spłatę na rzecz wnioskodawczyni w wysokości kilkudziesięciu tysięcy złotych. W wyniku tego zniesienia współwłasności udział wnioskodawczyni w nieruchomości stał się większy w stosunku do pierwotnych udziałów (przed zniesieniem).
Zdaniem wnioskodawczyni mimo powiększenia się jej udziału w działce, nie była ona zobowiązana do zapłaty PCC, ponieważ nie była zobowiązana do spłat na rzecz pozostałych uczestników postępowania sądowego, tj. pozostałych właścicieli nowo wydzielonych nieruchomości. W odpowiedzi Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 13 października 2015 r. o sygn. IBPB-2-1/4514-130/15/DP przyznał jej rację.
Fiskus podkreślił, że wnioskodawczyni w wyniku zniesienia współwłasności nie nabyła niczego ponad wartość przysługującego jej wcześniej udziału, a jedynie otrzymała spłatę, stanowiącą różnicę pomiędzy wartością otrzymanej działki a połową wartości całej nieruchomości.
Katarzyna Miazek, Tax Care
