Analiza sektora bankowego

Według analiz firmy doradczej Roland Berger Strategy Consultants, wartość aktywów sektora bankowego w stosunku do PKB w Polsce wynosi zaledwie 61%, podczas gdy dla krajów strefy EURO średnia to 265%. Przykładowo, w momencie przystąpienia do UE w roku 1986 wskaźnik ten wynosił w Hiszpanii 125%, a Portugalii 105%. Czechy osiągnęły już poziom 130%, a Słowacja 94%.

Polska ustępuje krajom UE także pod względem szeregu innych wskaźników bankowych: w Polsce liczba rachunków bieżących w stosunku do populacji danego kraju to tylko 39%, w UE natomiast 90%. Wyprzedzają nas zarówno Węgry (43%), jak i Czechy (64%). Również liczba rachunków bankowych przypadających na oddział bankowy w Polsce pozostaje daleko za najlepszymi unijnymi standardami. W UE jeden oddział prowadzi 6.500-7.500 rachunków, gdy tymczasem w Polsce liczba ta waha się od 3.781 dla PKO BP do 1.148 dla Kredyt Banku.

W naszym kraju notuje się też bardzo niski poziom lokat oszczędnościowych: wynosi on zaledwie 17% (w stosunku do populacji). Węgry osiągają 19%, Czechy 53%, zaś średnia europejska to aż 75%. Wskaźnik stosunku kosztów do przychodów w najlepszych bankach w Unii Europejskiej (tzw. best practice) znajduje się na poziomie 45-50%. Natomiast w Polsce tylko Pekao S.A. osiągnęło poziom 45%. Pozostałe duże banki oscylują w granicach od 60% (Citibank) do 75% (Kredyt Bank). Średnia dla banków komercyjnych wynosi 63%.

Dodatkowo w Polsce można zaobserwować ciągły spadek marż odsetkowych netto (i tak ciągle wyższy niż w krajach UE, gdzie wynosi on poniżej 2%), co wymusza poszukiwanie nowych, efektywnych sposobów działania i nowych źródeł przychodów.

Zarządzanie ryzykiem kredytowym także nie stanowi mocnej strony polskich banków. Świadczy o tym poziom rezerw i ich wpływ na zyski banków. W 2002 roku banki zwiększyły poziom rezerw netto o 5,9 mld zł, co przy założeniu, iż poziom rezerw netto nie uległby zmianie (racjonalne złożenie przy niezmienionym poziomie aktywów sektora bankowego w 2002 roku) oznacza obniżenie potencjalnego zysku brutto sektora o 61%. Poziom zmiany rezerw netto i wpływ [obniżenie] na potencjalny zysk brutto, 2002 [mln zł, %]

Źródło: Analiza RB na podstawie danych banków

W obliczu przytoczonych wskaźników - zdaniem Rolanda Bergera - banki w Polsce muszą przyjąć strategię, która pozwoli im wyróżnić się na rynku (USP - ang. unique selling proposition). Po drugie, w związku z narastającym problemem "złych" kredytów i niedoskonałością procedur oceny i monitoringu zdolności kredytowej, powinny wdrożyć efektywne programy zarządzania ryzykiem. Należy więc usztywnić procedury przyznawania kredytów, efektywniej zorganizować procedury oceny ryzyka kredytowego i poszczególnych kredytobiorców oraz zabezpieczenia kredytów. Przede wszystkim jednak kluczowa dla osiągnięcia efektywności działania i zdolności do konkurowania na zjednoczonym rynku Unii Europejskiej będzie zmiana obecnej struktury przychodów i kosztów. Poprawa efektywności działania może się odbywać poprzez dywersyfikację działalności czy skupienie się na przychodach z opłat kosztem marży odsetkowej. Na tych trzech obszarach - zdaniem Rolanda Bergera - polskie banki powinny skupić swoje wysiłki w ciągu najbliższych 5 lat.

Przytoczone wskaźniki świadczą też o ogromnym potencjale wzrostowym rynku, a równocześnie stanowią przesłanki do dalszej konsolidacji sektora bankowego. Dodatkowo na działania konsolidacyjne polskiego sektora bankowego wpływ będą miały: znaczna fragmentaryczność rynku oraz fuzje na europejską skalę, w szczególności ze względu na powiązania kapitałowe i właścicielskie banków. Równocześnie należy się spodziewać, że banki, które nie osiągnęły co najmniej 5% udziału w rynku będą musiały zrewidować swoją strategię i obecność w Polsce.

Analiza została przygotowana przez biura Rolanda Bergera w Warszawie i Wiedniu.

* Przytoczone dane dotyczą 2002 roku.