Prowizja za nabycie nie występuje w krótkoterminowych produktach (krótszych niż rok), a w strukturach rocznych nie przekracza 2 proc. Wyższa pojawia się w inwestycjach trzy-, pięcioletnich. Często jest też tak, że większa kwota inwestycji pozwala obniżyć procentową wysokość prowizji, ma to premiować lojalnych klientów, którzy oddają w zarządzanie większe kwoty.
Rozważając poszczególne oferty warto więc zwrócić uwagę na ten parametr. Niestety, informację o opłacie rzadko znajdziemy w ulotce czy na plakacie, trzeba poszukać jej w dokumentach inwestycji (zależnie od formy prawnej będą to ogólne warunki ubezpieczenia, prospekt emisyjny, umowa lokaty itd.).
Drugi rodzaj opłat dotyczy sytuacji, w której inwestor chce wycofać środki przed zaplanowaną datą końca inwestycji. W strukturach jest tak, że mają one określoną datę początku i końca inwestycji i, z wyjątkiem tych dostępnych w obrodzie giełdowym, nie można w nie inwestować w dowolnym momencie, a jedynie w okresach zapisów. Podobnie jest z zakończeniem inwestycji – jeśli chcemy to uczynić w terminie innym niż przewiduje umowa, musimy liczyć się z kosztami, a te zależą od formy prawnej inwestycji.
W przypadku lokat strukturyzowanych z góry wiadomo, jaka będzie minimalna kwota jaką odzyskamy w danym momencie. Zwykle opłata za zerwanie maleje z upływem czasu i tak np. przy półrocznej Lokacie Strukturyzowanej Czas Złotówki III mBanku w pierwszym tygodniu trwania inwestycji wynosi ona 3,60 proc. i co tydzień jest obniżana, aż do zera w przypadku zerwania lokaty na kilka dni przed końcem. mBank i MultiBank dodają jednak do tego część zysku wypracowanego przez opcje. Inaczej postępuje np. BZ WBK, w którym likwidacja lokaty przed czasem skutkuje utratą prawa do odsetek oraz opłatą w wysokości 3 proc.
W popularnych (bo zwalniających z podatku od zysków kapitałowych) polisach na życie i dożycie zależy to już od notowań instrumentu bazowego i wyceny opcji. W produktach TUnŻ Europa, najaktywniejszego gracza na rynku, we wzorze na wartość wykupu występują: „współczynnik składki”, „koszty rezygnacji” i „wartość instrumentu pochodnego”. Pierwsze dwa parametry są z góry znane. Współczynnik składki to niejako odwrócona opłata za wycofanie znana z opisanych wyżej lokat strukturyzowanych (jeśli opłata jest 5 proc. to współczynnik składki wynosi 95 proc.) – koszty ponoszone przez klienta spadają wraz z upływem czasu. Przykładowo w Czystej Energii Zysku z Banku Ochrony Środowiska w pierwszym roku opłata wynosi 10 proc., w drugim 5 proc., a w trzecim 3 proc. Koszty rezygnacji to z kolei dodatkowe 200 zł, które czasami nazywane jest „opłatą likwidacyjną”. Problem jest jednak z wyceną instrumentu pochodnego. Przeciętny klient nie ma na to szans, musi liczyć na informacje uzyskane od dystrybutorów.
Łatwiej jest w przypadku polis z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, bo notowania UFK można znaleźć w internecie i samodzielnie wyliczyć orientacyjną kwotę, którą odzyskamy w razie zerwania inwestycji przed czasem. Aktualna wycena oddaje bieżącą sytuację rynkową i może być tak, że wycofanie pieniędzy jest opłacalne, bo potem dojdzie do spadków i zysk będzie mniejszy.
Ze strukturami notowanymi na giełdzie (trafić tam mogą certyfikaty i obligacje) jest o tyle łatwo, że emitenci są jednocześnie animatorami rynku i muszą wystawiać zlecenia kupna i sprzedaży, każdego dnia można więc zorientować się, na jakim poziomie dany instrument jest notowany.
Za każdym razem szczegółowych informacji o sposobie wyliczenia i pobrania prowizji za zerwanie inwestycji należy szukać w podpisanych przez klienta dokumentach produktu strukturyzowanego.
Marcin Krasoń, Open Finance
