Badanie Związku Firm Public Relations (ZFPR) i SW Research koncentrowało się min. na tym, jak Polacy rozumieją poczucie reprezentacji przez polityków oczekiwań wyborców, jak wygląda ich postrzeganie wpływu na tworzenie prawa oraz opinie na temat grup uprawnionych do wpływu na legislację (dialogu regulacyjnego) oraz percepcja "walki grup interesów".
Polacy chcą mieć wpływ na tworzenie prawa
Badanie ZFPR i SW Research pokazuje, że Polacy coraz wyraźniej chcą mieć realny wpływ na proces tworzenia prawa także poza cyklem wyborczym – taką potrzebę deklaruje 67 proc. respondentów, choć jest to nieco mniej niż 72 proc. w 2015 roku. Jednocześnie tylko 25,8 proc. Polaków uważa, że politycy na poziomie ogólnokrajowym faktycznie reprezentują interesy swoich wyborców, co jednak stanowi wzrost o 11 punktów procentowych w porównaniu z 2015 rokiem.
Większość obywateli (63,5 proc.) jest zdania, że każdy powinien mieć prawo wpływania na uchwalane przepisy, a 19 proc. wskazuje, że takie prawo powinny mieć grupy lub organizacje społeczne. Coraz więcej Polaków dostrzega także pozytywne skutki działań grup interesów wywierających wpływ na decydentów – 47,5 proc. uważa, że takie próby są korzystne dla społeczeństwa (wzrost o 18 punktów procentowych od 2015 roku), a 46,9 proc. dostrzega ich korzyści dla gospodarki (wzrost o 12,8 punktu procentowego).
Respondenci wskazują, że obywatele powinni mieć prawo zgłaszania postulatów w trakcie prac nad nowymi przepisami przede wszystkim w takich obszarach jak: ochrona zdrowia (88,3 proc.), zatrudnienie i praca dla Polaków (84,6 proc.), oświata i edukacja (83,8 proc.), ochrona środowiska (82,8 proc.), rozwój gospodarczy (80,7 proc.), podatki obywateli (79 proc.), bezpieczeństwo kraju (68 proc.), podatki przedsiębiorstw (65 proc.) oraz wydobycie surowców naturalnych (63 proc.).
Polacy akceptują istnienie różnych grup interesów mających wpływ na regulacje – nie tylko związków zawodowych czy organizacji pozarządowych, ale także innych zorganizowanych grup obywateli. Trzy czwarte badanych zgadza się na działania lobbingowe biznesu, w tym polskich firm, międzynarodowych korporacji i organizacji pracodawców, choć nie zawsze utożsamiają je z terminami „lobbing” czy „public affairs”.
Potrzeba więcej edukacji
Jak podkreśla Piotr Talarek, managing partner StrategyWise Consulting, oznacza to dla polityków i twórców polityk publicznych konieczność większej otwartości na dialog i uwzględnianie różnorodnych interesów. Z kolei Iwona Kubicz, managing partner PRCN, zwraca uwagę, że dwadzieścia lat po uchwaleniu pierwszej ustawy o działalności lobbingowej istnieje systemowa potrzeba jej rewizji.
– Potrzebujemy więcej edukacji o tym, jak działa państwo, więcej jasnych i legalnych kanałów wpływu, a także większej przejrzystości, żeby zerwać z wizerunkiem lobbingu jako czegoś podejrzanego. To wyzwanie dla organizacji społecznych, ekspertów, biznesu i polityków – ale też szansa na zdrowszą demokrację. Najlepszym przykładem jest Inicjatywa SprawdzaMY pod auspicjami Rafała Brzoski – która pokazała wielkie, społeczne zaangażowanie ponad podziałami politycznymi – wskazała dr Eliza Misiecka, dyrektorka generalna Genesis PR i rzecznika prasowa Inicjatywy SprawdzaMY.
Katarzyna Życińska, prezeska Związku Firm Public Relations (ZFPR), podsumowuje: Jednym z celów ZFPR jest wyznaczanie i promocja najwyższych standardów w obszarze dialogu społecznego. Badanie to kolejna inicjatywa – wcześniej, w 2024 roku, nasza organizacja opracowała i wdrożyła Kodeks Dobrych Praktyk Public Affairs. Dlatego zaprezentowany Raport nie jest jedynie diagnozą stanu obecnego — stanowi też zaproszenie do dalszej debaty o przyszłości reprezentacji interesów różnorodnych grup społeczeństwa obywatelskiego, Polsce oraz otwartości klasy politycznej na postulaty wyborców, wspieranych przez NGO’sy, przedsiębiorców, specjalistów public affairs czy lobbystów.
Badanie ZFPR i SW Research zostało przeprowadzone w dniach 29 kwietnia – 2 maja 2025 roku, metodą wywiadów on–line (CAWI) na panelu internetowym SW Panel. W ramach badania przeprowadzono 1000 ankiet z reprezentatywną próbą Polek i Polaków powyżej 18. roku życia. Badanie CBOS z 2015 r. przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 26 maja – 3 czerwca 2015 roku na liczącej 988 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.
