Najnowszy raport „Między ciekawością a niepewnością. Pokolenia Polaków wobec sztucznej inteligencji – wiedza, doświadczenie, nastroje”, przygotowany na zlecenie Politechniki Wrocławskiej przez agencję badawczą K+ Research, sprawdza wiedzę Polaków na temat sztucznej inteligencji oraz gotowość na implementację narzędzi AI w codziennym życiu.
Różne pokolenia, różne podejście do AI
Badanie objęło cztery pokolenia: Z, Y, X oraz baby boomers, co pozwoliło na uchwycenie zróżnicowanych postaw i poziomu wiedzy na temat AI. Okazuje się, że choć niemal wszyscy Polacy słyszeli o sztucznej inteligencji (87 proc.), to tylko 15 proc. ocenia swoją wiedzę na temat AI jako wysoką, a 23 proc. rozumie, jak działają konkretne narzędzia oparte na tej technologii. Co piąty respondent nie potrafił wskazać żadnego znanego zastosowania AI.
– Zebrane dane pokazują, że polskie społeczeństwo wciąż ma ograniczoną wiedzę o AI i nie do końca rozumie jej mechanizmy. Jednak pozytywnym sygnałem jest otwartość na zgłębianie tej tematyki, którą deklarują wszystkie pokolenia – podkreśla prof. Kamil Staniec, prorektor ds. kształcenia Politechniki Wrocławskiej.
AI w pracy – potencjał i bariery
Prawie połowa respondentów dostrzega przydatność AI w życiu zawodowym, szczególnie osoby z pokolenia baby boomers, wykształcone oraz mieszkańcy dużych miast. Mimo to ponad połowa badanych nie korzysta z AI w pracy. Najczęściej sięgają po nią w celu poszukiwania kreatywnych inspiracji, np. używając modeli językowych takich jak ChatGPT.
– Rozbieżność między chęcią korzystania z AI a jej realnym zastosowaniem wynika nie z braku zaufania, lecz z niedostatecznej wiedzy i braku kompetencji wdrożeniowych, zwłaszcza w organizacjach bez kultury technologicznej – zauważa dr hab. inż. Tomasz Kajdanowicz, kierownik Katedry Sztucznej Inteligencji na Politechnice Wrocławskiej.
Największy potencjał AI Polacy widzą w medycynie – wierzą, że sztuczna inteligencja przyczyni się do szybszej diagnostyki, opracowywania nowych terapii oraz wspomoże zabiegi i operacje. To właśnie w ochronie zdrowia badani upatrują największych korzyści, co szczególnie podkreślają przedstawiciele starszych pokoleń. Inne ważne obszary to programowanie, rozwój nauki oraz cyberbezpieczeństwo.
Obawy: manipulacja, bezrobocie i prywatność
Mimo entuzjazmu wobec AI, Polacy nie są pozbawieni obaw. Najczęściej wskazywanymi zagrożeniami są dezinformacja i manipulacja (44 proc.), bezrobocie technologiczne (39 proc.) oraz utrata prywatności i poczucie zagrożenia bezpieczeństwa (35 proc.). Lęki te dotyczą także kwestii etycznych, takich jak deepfake, halucynacje modeli AI, brak przejrzystości czy trudności w ustaleniu odpowiedzialności.
Eksperci podkreślają, że zmiany na rynku pracy związane z AI często oznaczają konieczność przekwalifikowania, a nie całkowite wykluczenie pracowników. – AI raczej nie zastąpi ludzi, ale pracownicy korzystający z AI będą mieć przewagę – mówi Katarzyna Oleszek-Sławińska z Biura Karier Politechniki Wrocławskiej.
Etyka i prawa autorskie – obszary niedostatecznie rozważane
Zaskakująco, większość badanych nie przykłada dużej wagi do kwestii praw autorskich do treści generowanych przez AI ani do bezpieczeństwa danych przekazywanych tym narzędziom. – To efekt zarówno niewiedzy, jak i przyzwyczajenia do życia w cyfrowym świecie – wyjaśnia dr Kajdanowicz. Aż 44 proc. respondentów nie wie, czy w ich miejscu pracy obowiązują regulacje dotyczące korzystania z AI.
Mimo niepewności co do przyszłości, Polacy pozostają ciekawi sztucznej inteligencji – 43 proc. deklaruje chęć poszerzania wiedzy na ten temat, szczególnie młodsze pokolenia. Eksperci podkreślają, że to ogromny potencjał, który warto wspierać nowoczesną edukacją.
– Liczę, że wnioski z raportu pomogą społeczeństwu lepiej zrozumieć otaczający nas świat oraz staną się impulsem do współpracy między edukacją, administracją i biznesem, by skuteczniej odpowiadać na wyzwania nowoczesnej gospodarki – podsumowuje prof. Kamil Staniec.
Pełny raport „Między ciekawością a niepewnością. Pokolenia Polaków wobec sztucznej inteligencji – wiedza, doświadczenie, nastroje” dostępny jest na stronie Politechniki Wrocławskiej.
