Preferencje podatkowe

Preferencyjne opodatkowanie samotnych rodziców jest opłacalną formułą liczenia podatku, szczególnie w przypadku osób osiągających dochody powyżej 85000zł (85528zł to kwota graniczna I progu skali podatkowej, w którym stawka podatku wynosi 18%, powyżej tej kwoty dochody opodatkowane są stawką 32%). Podatek w tej formule liczony jest podwójnie od połowy dochodu samotnego rodzica. Jeśli zatem rodzic osiąga dochód w wysokości 160000zł, podatek do zapłaty wyniesie 38670zł, [(14839,02zł + 32%(160000zł-85528zł)], korzystając jednak z opodatkowania preferencyjnego podatnik zapłaci 10000zł mniej, [2x(160000:2x18%-556,02zł)].

Nie każdy jednak z tego sposobu może skorzystać. Po pierwsze trzeba być samotnym rodzicem albo opiekunem prawnym. Jednocześnie trzeba być: panną lub kawalerem, wdową lub wdowcem, rozwódką lub rozwodnikiem, osobą w separacji, bądź osobą zamężną, jeśli małżonek pozbawiony został praw rodzicielskich albo odbywa karę pozbawienia wolności. W zeznaniach składanych w przyszłym roku istotne będzie dodatkowo czy taki rodzic faktycznie samotnie wychowywał  dziecko. Z preferencji wyłączone więc będą osoby formalnie samotne ale żyjące w związkach nieformalnych. Jeszcze w tym roku stan prawny pozwala na rozliczanie się z dzieckiem bez względu na to, czy rodzice nie będący małżeństwem tworzą wspólne gospodarstwo. Po drugie z preferencji skorzystać mogą tylko ci samotni rodzice, którzy wychowują dzieci:
1. małoletnie,
2. bez względu na wiek, które otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3. do ukończenia 25 roku życia uczące się, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu skalą podatkową lub dochodów ze zbycia papierów wartościowych w łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3091zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

Dodatkowo ustawodawca wyłączył prawo do preferencyjnego opodatkowania, jeśli dziecko albo rodzic korzystali w roku podatkowym m.in.  z opodatkowania liniowego, ryczałtu ewidencjonowanego czy też karty podatkowej w prowadzonej działalności gospodarczej. 

Najwięcej problemów sprawia podatnikom określenie możliwości skorzystania z ulgi w sytuacji wychowywania dziecka pełnoletniego, czyli takiego, które ma przynajmniej 19 lat i nie ukończyło jeszcze 25. Aby rodzic mógł rozliczać się z takim dzieckiem, musi ono się uczyć. Dla skorzystania z preferencji podatkowych ważne są też dochody osiągane przez dziecko. Wskazać można dwie grupy dochodów  dziecka, które uprawniają rodzica do ulgi. Pierwsza z nich to dochody limitowane, czyli takie, których wysokość nie może przekroczyć w całym roku podatkowym kwoty 3091zł.  Do tej grupy zaliczają się m.in. dochody z pracy, dochody z umów cywilnoprawych (umowy o dzieło, zlecenie), dochody z najmu, dochody z działalności gospodarczej opodatkowane skalą podatkową, a także dochody z obrotu papierami wartościowymi. W tym przypadku decydujące znaczenie ma wysokość ponoszonych kosztów. Przychód pomniejszony o koszty nie może bowiem przekroczyć 3091 zł. Nie ma znaczenia natomiast kwota odliczeń, np. składek na ubezpieczenie społeczne, czy też ulg odliczanych od dochodu. Określenie przez ustawodawcę limitu na tak niskim poziomie powoduje, że w rzeczywistości dochody z tej grupy powinny mieć charakter incydentalny i przybrać postać bardziej pracy dorywczej niż stałego zarobkowania.

Drugą grupą dochodów, których osiąganie nie pozbawia rodzica ulgi są m.in.
1. dochody zwolnione od podatku,(np. stypendia, odszkodowania)
2. dochody opodatkowane z sposób zryczałtowany (np. odsetki z lokat bankowych, dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, dochody z dywidend),
3. dochody ze sprzedaży nieruchomości,
4. dochody z najmu opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (stawką 8,5%).
W tej grupie dochodów nie ma wskazanych żadnych limitów. Zatem uzyskiwanie przez dziecko nawet bardzo wysokich dochodów nie pozbawia rodzica możliwości wspólnego rozliczenia z dzieckiem.

Joanna Szlęzak-Matusewicz
Kierownik Zespołu Analiz Podatkowych Tax Care