Czym jest hipercholesterolemia?
Hipercholesterolemia to stan, w którym stężenie cholesterolu we krwi przekracza wartości uznawane za prawidłowe. Cholesterol jest związkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu – bierze udział w budowie błon komórkowych, produkcji hormonów oraz witaminy D. Problem pojawia się wtedy, gdy jego ilość jest zbyt wysoka, zwłaszcza w postaci frakcji LDL, potocznie nazywanej "złym cholesterolem".
Nadmiar cholesterolu może odkładać się w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do ich stopniowego zwężania i usztywnienia. W dłuższej perspektywie zwiększa to ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego.
Rodzaje hipercholesterolemii
Hipercholesterolemia nie zawsze ma takie samo podłoże. W praktyce klinicznej wyróżnia się kilka jej postaci, które różnią się przyczyną i przebiegiem.
Hipercholesterolemia pierwotna
Jest związana głównie z predyspozycjami genetycznymi. Zaburzenia metabolizmu lipidów są w tym przypadku zapisane w genach i mogą występować niezależnie od stylu życia. Szczególną postacią jest hipercholesterolemia rodzinna, w której bardzo wysokie stężenie cholesterolu pojawia się już w młodym wieku.
Hipercholesterolemia wtórna
Ten typ rozwija się jako konsekwencja innych czynników lub chorób. Najczęściej jest wynikiem nieprawidłowej diety, małej aktywności fizycznej albo schorzeń wpływających na metabolizm tłuszczów.
Do najczęstszych przyczyn wtórnych należą:
- zaburzenia hormonalne,
- choroby wątroby i nerek,
- długotrwałe stosowanie niektórych leków,
- nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych i trans.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Rozwój hipercholesterolemii jest zazwyczaj efektem współdziałania wielu czynników. Część z nich jest niezależna od pacjenta, inne natomiast można skutecznie modyfikować.
Najważniejsze czynniki sprzyjające podwyższeniu cholesterolu to:
- predyspozycje genetyczne,
- dieta bogata w wysoko przetworzone produkty,
- nadmierna masa ciała,
- niska aktywność fizyczna,
- palenie papierosów,
- przewlekły stres,
- choroby współistniejące, takie jak cukrzyca czy zaburzenia tarczycy.
Świadomość tych czynników pozwala wdrożyć działania profilaktyczne na wczesnym etapie.
Objawy hipercholesterolemii
Jednym z największych problemów związanych z hipercholesterolemią jest jej bezobjawowy przebieg. Przez długi czas pacjent może nie odczuwać żadnych dolegliwości, mimo że w organizmie zachodzą niekorzystne zmiany.
W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się:
- zmęczenie i spadek wydolności,
- bóle w klatce piersiowej związane z niedokrwieniem serca,
- zmiany skórne w postaci żółtaków,
- objawy chorób naczyń obwodowych.
Często jednak pierwszym sygnałem problemu są dopiero powikłania, dlatego tak ważna jest regularna diagnostyka.
Diagnostyka zaburzeń lipidowych
Rozpoznanie hipercholesterolemii opiera się na badaniach laboratoryjnych oceniających profil lipidowy. Badania te pozwalają określić stężenie poszczególnych frakcji cholesterolu oraz trójglicerydów.
W diagnostyce wykorzystuje się:
- badanie cholesterolu całkowitego – dające ogólny obraz gospodarki lipidowej,
- oznaczenie frakcji LDL i HDL – pozwalające ocenić proporcje "złego" i "dobrego" cholesterolu,
- badanie trójglicerydów – istotne w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego.
Regularne wykonywanie badań jest szczególnie ważne u osób z czynnikami ryzyka oraz obciążeniem rodzinnym.
Leczenie hipercholesterolemii
Leczenie hipercholesterolemii ma charakter długoterminowy i jest dostosowane do indywidualnego profilu pacjenta oraz jego ogólnego ryzyka sercowo-naczyniowego. Kluczowe znaczenie ma połączenie zmiany stylu życia z odpowiednio dobraną farmakoterapią.
Styl życia jako podstawa terapii
Pierwszym krokiem w leczeniu jest modyfikacja codziennych nawyków. Obejmuje ona:
- dietę opartą na produktach o niskim stopniu przetworzenia,
- ograniczenie tłuszczów nasyconych i trans,
- regularną aktywność fizyczną,
- redukcję masy ciała,
- rezygnację z palenia tytoniu.
U wielu pacjentów zmiana stylu życia pozwala znacząco poprawić wyniki badań.
Leczenie farmakologiczne
Gdy modyfikacja nawyków okazuje się niewystarczająca, lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne. Najczęściej stosowane są preparaty obniżające stężenie cholesterolu, dobierane indywidualnie do potrzeb pacjenta.
W codziennej terapii istotny jest stały dostęp do przepisanych preparatów. W tym zakresie pomocna może być platforma Medme, która umożliwia wygodne rezerwowanie produktów farmaceutycznych w wybranej aptece. Dotyczy to zarówno terapii przewlekłych, jak i innych potrzeb zdrowotnych, w tym leków na receptę, które można zarezerwować online i odebrać osobiście w aptece.
Powikłania nieleczonej hipercholesterolemii
Nieleczona hipercholesterolemia prowadzi do stopniowego uszkodzenia naczyń krwionośnych. W konsekwencji zwiększa ryzyko:
- miażdżycy,
- choroby wieńcowej,
- udaru mózgu,
- zawału serca,
- chorób naczyń obwodowych.
Właśnie dlatego tak istotne jest wczesne wykrycie zaburzeń lipidowych i konsekwentne leczenie.
Profilaktyka – jak zapobiegać podwyższonemu cholesterolowi?
Profilaktyka hipercholesterolemii opiera się na tych samych zasadach, które stanowią podstawę jej leczenia. Zdrowa dieta, regularny ruch oraz okresowe badania kontrolne pozwalają wykryć problem na wczesnym etapie i ograniczyć ryzyko groźnych powikłań.
Świadome podejście do własnego zdrowia sprawia, że hipercholesterolemia – choć powszechna – może być skutecznie kontrolowana i nie musi oznaczać poważnych konsekwencji w przyszłości.
