Taką możliwość gwarantują przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Ich celem jest ochrona osób, które w ciągu swego życia pracowały w różnych krajach – w taki sposób, aby mogły korzystać ze świadczeń nabytych w jednym kraju, przebywając już w innym.
Transfer nie obejmuje jedynie tzw. specjalnych świadczeń nieskładkowych, które są wpisane w załączniku do odpowiedniego rozporządzenia wspólnotowego na wniosek państw. Ponadto nie mogą być transferowane specjalne świadczenia porodowe i adopcyjne, które są wymienione w załączniku do odpowiedniego rozporządzenia wspólnotowego, świadczenia pomocy społecznej i medycznej oraz świadczenia dla ofiar wojny lub jej skutków. Ponadto w krajach członkowskich Wspólnoty, w których 1 maja 2010 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, nie są transferowane zaliczki z tytułu świadczeń alimentacyjnych.
Podstawowe dokumenty
Aby móc ubiegać się o transfer określonych świadczeń, wymagane jest złożenie konkretnych dokumentów. W przypadku transferu zasiłku dla osób bezrobotnych z krajów Unii Europejskiej jest to formularz U2 (dawniej E303). Jeśli osoba bezrobotna ubiega się o zasiłek z Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii, powinna złożyć w tym celu także formularz U2 (E303), natomiast jeśli będzie ubiegać się o świadczenia rodzinne, niezbędne będą formularze z serii E400. W przypadku świadczeń rodzinnych z krajów Unii Europejskiej także wymagane są formularze SED E400.
Instytucje związane z transferem i wypłatą świadczeń
Warto znać instytucje, do których należy się zwrócić, jeśli zamierzamy ubiegać się o wypłatę różnego rodzaju świadczeń. Oferują one bowiem także wsparcie merytoryczne, udzielają informacji, pomagają w uzyskaniu konkretnych dokumentów.
Instytucją odpowiedzialną za kwestie związane z pracą i świadczeniami dla osób bezrobotnych jest wojewódzki urząd pracy. Jeśli mamy zamiar ubiegać się o świadczenia rzeczowe związane z ochroną zdrowia, należy zwrócić się do Narodowego Funduszu Zdrowia. Pracownicy mają także prawo do szczególnych świadczeń w razie choroby lub macierzyństwa. Pracodawcy są zobowiązani do wypłacania podwładnym tych świadczeń. Oddziały ZUS-u są odpowiedzialne za wypłatę należnych świadczeń osobom pracującym na własny rachunek oraz pracownikom tzw. „małych” przedsiębiorstw, czyli zatrudniających do 20 pracowników, natomiast oddziały KRUS-u odpowiadają za wypłatę świadczeń w odniesieniu do rolników. Osoby, które ubiegają się o świadczenia rodzinne, mogą też zwrócić się do Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej. W przypadku wypłaty emerytur i rent instytucją odpowiedzialną są wszystkie oddziały ZUS oraz oddziały wytypowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Zasady transferu rent i emerytur
W przypadku rent z tytułu wypadku przy pracy lub też choroby zawodowej zasady ich nabywania i wypłaty regulują wewnętrzne ustawodawstwa państw, którym podlegamy w chwili wypadku przy pracy lub też w czasie wykonywania pracy, w której wyniku powstała choroba zawodowa.
Osoby, które pracując za granicą, nabyły prawo do tamtejszej emerytury, mogą transferować swoje świadczenie do Polski w sytuacji, gdy dany kraj jest objęty zasadami koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, pod warunkiem złożenia wniosku o transfer we właściwej instytucji zagranicznej lub też w ZUS-ie. Ten ostatni przekazuje bowiem wniosek o transfer do właściwej instytucji zagranicznej.
Niekiedy może się zdarzyć, iż pracowaliśmy w państwie, z którym Polska nie ma podpisanej umowy o zabezpieczeniu społecznym. W tej sytuacji, nabywając prawo do emerytury w tego rodzaju państwie obcym, należy pamiętać, iż świadczenie może być wypłacane tylko na zasadach określonych przepisami prawa obowiązującego w tym państwie. Co to oznacza w praktyce? Zdarzyć się może, że zgodnie z wewnętrznymi przepisami danego państwa renty i emerytury mogą być wypłacane wyłącznie na rachunki bankowe w danym państwie lub też wypłata danego świadczenia jest zawieszana w sytuacji wyjazdu za granicę.
Dodatkowych informacji, zwłaszcza w przypadku świadczeń dla osób bezrobotnych, które pracowały za granicą, można otrzymać pod numerem telefonu infolinii urzędu pracy – 19524 oraz na stronie www.zielonalinia.gov.pl.
Joanna Niemyjska (Zielona Linia)
