Krzysztof Łada, CEO w Euvic 360e-com (Grupa Euvic Performance)
Wydarzenie
Ważnym wydarzeniem w 2023, które w jakimś stopniu zmieniło myślenie o branży e-commerce w Polsce było wycofanie się z naszego kraju dalekowschodniej platformy Shopee. Wydarzenie to pokazało, że pomimo bardzo dynamicznych wzrostów całej branży, nie jest łatwo znaleźć miejsce dla nowego gracza. Konkurencja, szczególnie wśród marketplace’ów, jest bardzo duża co pozwala przypuszczać, że bez dużej innowacji nowi gracze nie mają zbyt dużych szans na zaistnienie.
Również informacja z ostatnich dni o postępowaniu naprawczym wdrażanym przez Neonet potwierdza, że nawet najbardziej znane marki nie mają łatwego życia na naszym rodzimym rynku.
Kryzys roku
Kryzysem roku, który wpłynął na całą branżę marketingu internetowego, a więc również na e-commerce była Pandora Gate czy też szerzej ujmując seria afer związanych z przemocowymi zachowaniami internetowych infuencerów. Ta młoda i bardzo dynamicznie rozwijająca się sfera aktywności marketingowej okazała się nie być wolna od patologii dotykających w jakimś stopniu cały świat mediów i szeroko pojęty showbiznes. Dużym pozytywem w tej sytuacji może być zdolność do samooczyszczenia się środowiska, co z pewnością pomoże przezwyciężyć ten kryzys i unikać tego typu sytuacji w przyszłości.
Sukces i człowiek roku
Największym sukcesem polskiego e-commerce będzie kolejny raz z rzędu dynamiczny rozwój InPostu. Bezwzględny prymat innowacji i rozwoju w strategii firmy czyni ją prawdziwą wizytówką polskich możliwości na międzynarodowych rynkach. W związku z powyższym, naturalnym kandydatem na człowieka roku w tej branży zostaje Rafał Brzoska, jako autor tego sukcesu.
Prognozy
Po bardzo trudnym 2023 roku spodziewam się solidnego odbicia na rynku e-commerce, które między innymi dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji do lepszego dopasowania oferty do indywidualnego użytkownika oraz poprawie obsługi klienta, złapie drugi oddech i zwiększy swój udział w ogóle sprzedaży detalicznej.
Przemysław Półtorak, digital director w MullenLowe Warsaw
Wydarzenie roku
W mojej ocenie, nie było bardziej spektakularnego i nieoczekiwanego wyjścia z rynku e-comm w Polsce niż styczniowe zakończenie działalności przez platformę Shopee. Cześć osób może pewnie klasyfikować decyzję Shopee jako kryzys roku jednak należy pamiętać jak duże inwestycje zostały poczynione na uruchomienie i promocje tego marketplace’u w naszym kraju. Zapowiadało się iście wyjątkowo. Kolejny gracz, który po swoich sukcesach i podboju rynku e-commece w Azji i Ameryce południowej miał stanąć ramię w ramię z Allegro, Amazonem i AliExpress. Niestety po pierwszym roku działalności z dnia na dzień pojawia się odgórna decyzja i masowe zwolnienia specjalistów, które zarząd tłumaczy znaczącą niepewnością makroekonomiczną regionu. Co ciekawe wg. tegorocznego raportu Gemius mimo wysokiej inflacji w naszym kraju deklaracje Polaków dotyczące robienia zakupów online pozostają bez zmian w stosunku do roku ubiegłego, a największą znajomość spontaniczną w polskim e-commerce mają właśnie marketplace’y. Czy Comarch, który w obliczu tych wszystkich zdarzeń otworzył marketplace wszystko.pl wykorzysta możliwości na naszym rynku lepiej? O tym pewnie przekonamy się w przyszłym roku.
Kryzys roku
Dla branży e-commerce dane i analityka to fundament, bez tego nie ma mowy o skutecznym działaniu online. Kryzys wciąż przechodzi bardzo duża liczba serwisów e-commerce, które nie przygotowały się z odpowiednim wyprzedzeniem do zmiany dotychczas funkcjonującego Universal Analytics (GA3) na Google Analytics 4 (GA4). Mimo, że Google definiuje GA4 jako innowację w zakresie analityki internetowej to zamknięcie usługi GA3 w lipcu br. przysporzyło wielu problemów, migracja danych okazała się zdecydowanie trudniejsza niż wszyscy zakładali. Rezygnacja z poprzedniej wersji systemu w wielu przypadkach skutkowała utratą części informacji związanych z kontem. Do tego pojawiło się wiele głosów krytykujących czy to nowy średnio intuicyjny interface, limity wymiarów niestandardowych czy niejasności w kwestii prywatności danych. W efekcie część sklepów i serwisów wciąż walczy z odpowiednim setupem narzędzia a część zdecydowała się na konkurencyjne rozwiązania w zakresie analityki.
Sukces roku
Zdecydowanie Allegro. Pomijając kwestie niedawno opublikowanych wyników finansowych za III kwartał 2023 i zysku ponad 20% większego niż te przewidywane przez analityków spółka planuje w 2024 roku uruchomić swoje platformy w Słowacji, na Węgrzech, w Słowenii i Chorwacji. W Polsce platforma ma ponad 14,5 mln aktywnych kupujących a w tegorocznym badaniu Gemiusa (https://www.gemius.pl/wydawcy-aktualnosci/id-79-internautow-kupuje-online-raport-e-commerce-w-polsce-2023-juz-dostepny.html) Allegro notuje 1 pozycję wśród spontanicznej znajomości serwisów w e-handlu, którą deklaruje 86% badanych. Dalej a w zasadzie dużo dalej bo nakolejnej pozycji pojawia się OLX (39%) oraz Zalando, Amazon czy Aliexpress. Ale także pozycję nr. jeden jeśli chodzi o ToP (Top of mind) – z wynikiem 73% ankietowanych.
Lider/liderka roku
Rafał Brzoska ze swoją największa innowacja od czasu paczkomatów InPost Pay jest dobrym kandydatem do lidera branży e-commerce w Polsce. Warto zauważyć, że inPost i jego Paczkomat jest najczęściej wybieraną formą dostawy zakupów w internecie. Co ciekawe jest też na pierwszym miejscu pod względem motywacji do zakupów online. Do korzystania z inPost Pay jeszcze przed uruchomieniem usługi zadeklarowało się ponad 800 sklepów. W chwili obecnej usługa już działa i moim zdaniem może liczyć na bardzo dużą popularność ponieważ z aplikacji inPost korzysta ponad 10 mln użytkowników to dobra baza do tego aby budować dalej i rozwijać handel online w Polsce.
Najważniejszy trend roku
Patrząc na e-commerce w 2023 roku nie sposób zadać sobie pytania o sztuczną inteligencję. Ta od lat była już wykorzystywana w systemach pozwalających na personalizację komunikacji czy rekomendowanie produktów. Jednak GenAI (generatywna AI) w branży objawiła się głównie po stronie dużych dostawców technologicznych oferujących swoje rozwiązania w obszarze sprzedaży i marketingu. Już w połowie roku obserwowaliśmy rebranding wielu technologii, które nagle w nazwach zyskały odwołanie do AI, ale dopiero na końcówce widzimy realne jej użycia i zastosowania. Wdrożenia na rożną skalę czy to w zakresie tworzenia contentu, czy działań marketing automation są już powszechnie dostępne i bardzo szybko się rozwijają. Wdrożenia na większą skalę są w trakcie i już niebawem będziemy mogli oceniać efektywność technologii dla biznesu, i jej adopcję przez konsumentów, niemniej już teraz jasno możemy stwierdzić, że rozwiązania wykorzystujące GenAI są trendem we wszystkich dziedzinach i kanałach online.
Prognoza na 2024 r.
Zdecydowanie jeszcze więcej GenAI. Większość obecnie tworzonych startupów nie tylko dla branży e-comm wykorzystuje AI, znaczna część ma nawet AI w nazwie 😊 bezdyskusyjnie skuteczne wykorzystanie sztucznej inteligencji powinno przynieść wiele korzyści zarówno właścicielom serwisów e--commerce jak również konsumentom. Gdy część z nas może przypuszczać, że rośnie nam kolejna bańka przypominająca Metaverse to tu zdecydowanie część rozwiązań już znalazła skuteczne zastosowania a nadal jest jeszcze sporo procesów, które swobodnie można automatyzować.
W przypadku mniejszych serwisów e-comm i małych sklepów internetowych kluczowym elementem sukcesu może być społeczność i social commerce. Duża część tego typu sklepów pozostaje w stałym kontakcie ze swoimi klientami oferując im znacznie więcej niż tylko produkty. Często jest to swego rodzaju przynależność i poczucie bycia ważnym dla brandu, który obdarza się zaufaniem. Podobny mechanizm dotyczy sklepów opartych na markach osobistych czy działalności influencerów.
Dominika Niekraszewicz, head of business development w Salestube (Group One)
Wydarzenie roku
Wejście w życie Omnibusa + consent mode.
Zdecydowanie najważniejszym wydarzeniem roku 2023 dla e-commerce było wejście w życie dyrektywy Omnibus, która m.in. zmusiła sklepy do prezentowania informacji o najniższej cenie z ostatnich 30 dni. Wydarzenie to było o tyle interesujące, że dotyczyło całego rynku w jednym czasie i pokazało, jak ważna jest współpraca na linii regulator-przedsiębiorca oraz szybkie dopasowanie się przez dużych graczy do nowej rzeczywistości. Będąc zaangażowany w proces wejście Omnibusa na wielu płaszczyznach widziałem, jak mniejsze sklepy e-commerce spoglądały na największych liderów (posiadających dużo większe zasoby i doświadczenie) i starały się adaptować podobne mechanizmy na swoich sklepach.
Kryzys roku
Jednym z największych kryzysów roku i to jednocześnie dla wielu reklamodawców było przejście na Google Analytics 4. I chociaż od wielu miesięcy wszyscy się tego spodziewali, GA4 zaskoczyło jak co roku zima kierowców. O ile kilku największych graczy posiadających płatną wersję usługi dostało kilka dodatkowych miesięcy, tak ci korzystający z Google Analytics Universal w lipcu zderzyli się z nowym narzędziem i zmianami w zakresie: modelu zbierania danych oparty na zdarzeniach i parametrach zamiast na sesjach, warunków zliczania samych sesji co wpływa na ich ilość, różnych atrybucji dla różnych zdarzeń, ale także threshold - to minimalna liczba sesji potrzebna, aby GA4 pokazywało go, jako osobne źródło jak i wiele wiele innych.
Co prawda GA4 posiada znacznie większe możliwości np. umożliwia bezpośrednią integrację z Google BigQuery, co ułatwia bardziej zaawansowaną analizę danych. Jednak warto było się do tego przygotować, a większość reklamodawców dopiero w dniu przepięcia rozpoczęła proces zapoznawczy z nowym narzędziem.
Sukces roku
Już od kilku lat wzrost udziału sposobu odbioru „poprzez automaty paczkowe” jest niepodważalnym trendem w e-commerce. Osobiście znam niewiele osób, które w ten sposób nigdy nie dokonały zakupu online. Niemniej dużym sukcesem i ciekawym wydarzeniem jest fakt, że na 2. miejscu wśród automatów paczkowych, które najbardziej zachęcają konsumentów do zakupów w internecie (według raportu GEMIUS “2023 e-commerce w Polsce) trafiła Orlen Paczka. W ciągu roku podwoili oni ilość automatów paczkowych, dochodząc do poziomu 4 000 w całej Polsce, co daje łącznie ponad 10 000 punktów odbioru (włączając w to m.in.punkty odbioru na stacjach benzynowych), stając się jedną z tych form dostawy, której nie można pominąć przy prowadzeniu własnego e-commercu.
W ostatnim czasie zdecydowanie głośno jest o TEMU - to chińska platforma zakupowa. Obecnie (listopad 2023) posiada już ponad 13 mln użytkowników, a w przeciwieństwie do Shopee, TEMU pojawiło się na Polskim ryku bez głośnych kampanii reklamowych i w błyskawicznym tempie zdobywa kolejnych użytkowników, oferując produkty w wyjątkowo niskich cenach. W listopadzie Temu po raz pierwszy pojawia się w pierwszej dziesiątce najpopularniejszych witryn odwiedzanych przez polskich użytkowników, a w swojej kategorii wyprzedza ich tylko Allegro. Czy TEMU utrzyma się na Polskim rynku, czy tak szybko jak się pojawiło, tak samo szybko zniknie? Czas pokaże.
Lider/liderka roku
W tym roku niezależnie od marketingu, ale absolutnie we wszystkich dziedzinach, liderkami roku zostały wszystkie kobiety, które dumnie poszły na wybory i jak nigdy wcześniej zmieniły ich oblicze!
Najważniejszy trend roku
W mojej ocenie 2023 rok to faktycznie pierwszy rok, w którym zakup realizowany poprzez formę płatności odroczonych stał się tak ważny i zaczął stanowić coraz to większy procent wszystkich realizowanych płatności. Płatności odroczone umożliwiają konsumentom dokonywanie zakupów bez natychmiastowej zapłaty za zamówienie, a zamiast tego rozłożenie kosztów na raty lub udzielenie okresu odroczenia płatności. Tego typy płatności nie są na rynku niczym nowym, to pewnego rodzaju odświeżenie możliwości, jakie dają karty kredytowe. Jednak teraz w wersji ulepszonej, dostosowanej do młodszych użytkowników, otwartej na nowości, zapewniające większą elastyczność finansową i komfort w procesie zakupów.
Drugim kluczowym trendem jest na pewno zyskujący na popularności temat AI, który dziś większości z nas kojarzy się z chatem, który istotnie wpłynął na budowanie i przygotowanie treści contentowych, ale także z możliwościami, jakie daje AI w zakresie kreowania grafiki.
Prognoza na 2024 r.
To właśnie temat AI będzie głównym trendem przyszłego roku, który zdominuje wiele elementów funkcjonowania marketerów. Głównie w takich obszarach jak:
- Modelowanie danych — sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe zrewolucjonizują sposób, w jaki marketerzy analizują i wykorzystują dane. Technologie te mogą przetwarzać ogromne ilości danych, zidentyfikować zmiany i trendy oraz prognozować wyniki.
- Media — w stale zmieniającym się krajobrazie digital marketingu AI będzie pomagać w budowaniu strategii, a dostawcy narzędzi marketingowych dzięki AI będą stale ulepszać swoje algorytmy.
- Kreacja — AI będzie istotnym elementem w procesie tworzenia treści, obrazów, a nawet wideo, co z kolei pozwala na szybsze dostarczanie różnorodnych i innowacyjnych materiałów kreatywnych.
Sebastian Błaszkiewicz, head of sales excellence w Unity Group
Wydarzenie roku
10-lecie Izby Gospodarki Elektronicznej (e-Izby).
W sierpniu tego roku hucznie świętowaliśmy 10 lat funkcjonowania Izby Gospodarki Elektronicznej. W tym czasie e-Izba wypracowała 96 stanowisk legislacyjnych, wydała 42 raporty branżowe, zorganizowała ponad 150 wydarzeń, w których uczestniczyło 18 tysięcy osób. Odbyło się 220 spotkań grup merytorycznych, w których wzięło udział 4 400 menedżerów.
Izba Gospodarki Elektronicznej reprezentuje i wspiera interesy firm związanych z rynkiem gospodarki elektronicznej w Polsce. Misją e-Izby jest rozwój polskiej branży gospodarki cyfrowej poprzez współpracę, wymianę know-how, działania legislacyjne oraz silną i efektywną reprezentację wspólnych interesów w dialogu z instytucjami polskiej administracji rządowej, Unii Europejskiej oraz organizacjami pozarządowymi w kraju i na świecie.
Kryzys roku
• Trwający kryzys, spowolnienie.
Wszyscy czekamy już na ożywienie gospodarki, pożegnanie się z inflacją i wysokimi stopami procentowymi. Cała branża chce wrócić na ścieżkę wzrostu i inwestycji – zamiast koncentrować się na cięciu kosztów.
• Shopee żegna się z Polską
Warte odnotowania w kategorii kryzysu/porażki jest także wycofanie się z polski Shopee, o którym media branżowe informowały w styczniu 2023 r. Obecności singapurskiej platformy na polskim rynku towarzyszyła duża aktywność reklamowa (szacowane wydatki na ten cel sięgnęły blisko 140 milionów złotych). Na nic jednak zdały się rozliczne zabiegi marketingowe, w tym te angażujące polskich celebrytów - zamiast firmy mającej zagrozić hegemonii Allegro, mieliśmy do czynienia tylko z egzotycznym epizodem na naszym rynku. Przykład ten pokazuje, że nasz rynek e-commerce jest już dojrzałym rynkiem, z graczami o ugruntowanej pozycji, a wysokie budżety reklamowe to zdecydowanie za mały argument, by zmienić obecny układ sił.
Sukces roku
• Aktywność polskiego e-commerce na europejskich rynkach.
Ekspansja zagraniczna jest szansą a czasami wręcz koniecznością. To sposób na dywersyfikację biznesu, poszukiwanie nowych klientów i lepszych marż. Polski e-handel pokazał siłę eksportu swoich modeli biznesowych. Dla przykładu we Włoszech zadebiutował Answear.com oraz Reserved, a z kolei LPP zapowiada przyspieszenie ekspansji w Europie Zachodniej.
• Przyjęcie przez Parlament Europejski tzw. AI Act.
Przyjęte przepisy mają chronić prawa podstawowe takie jak demokracja oraz zrównoważony rozwój środowiska i mają szansę stać się pierwszym na świecie prawem dotyczącym regulacji stosowania sztucznej inteligencji.
Lider/liderka roku
Patrycja Sass-Staniszewska – prezes Izby Gospodarki Elektronicznej. 10 lat temu Patrycja wraz z Grzegorzem Wójcikiem opracowała pomysł stworzenia izby gospodarczej, której celem ma być wspieranie polskiego biznesu branży cyfrowej. Od tego czasu Patrycja nieustannie rozwija organizację wspierającą polskich przedsiębiorców. Jest charyzmatyczna i piekielnie skuteczna. Wraz z zespołem e-Izby kreuje pozytywny wizerunek branży e-commerce nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Wychodzi poza utarte schematy, jest innowacyjna i ciągle zdeterminowana w poszukiwaniu nowych możliwości wzrostu.
Najważniejszy trend roku
• Recommerce
Polacy pokochali zakupy produktów używanych takich jak ubrania, zabawki, akcesoria do domu. Z badań przeprowadzonych dla Vinted wynika, że już ponad 30 proc. Polaków jest otwartych na prezenty z drugiej ręki. Wynika to zarówno z trudnej sytuacji ekonomicznej (inflacja, wysokie ceny, poszukiwanie oszczędności), ale i ze zmian pokoleniowych - pokolenia Y i Z są bowiem bardzo otwarte na produkty używane, w szczególności dotyczy to odzieży.
• Płatności odroczone BNPL (buy now, pay later)
Obserwowaliśmy dynamiczny wzrost popularności tej metody płatności w 2023 pokazujący, że Polacy chętnie przesuwają termin zapłaty za zakupy. W obliczu aktualnej sytuacji rynkowej, ten model rozliczenia zakupów trafił na podatny grunt. Co ważne, rozwój sektora płatności online, którego BNPL jest częścią, bezpośrednio przekłada się na kondycję całej branży e-commerce, co oznacza, że coraz silniejsza pozycja takich form płatności jak BNPL wzmacnia również rynek e-handlu.
Na kolejnej podstronie wypowiedzi przedstawicieli OMD Group, Havas Media Network, dentsu Polska
Agnieszka Petla, digital strategy director, OMD Group
Wydarzenie roku
Pewnie nic zaskakującego, ale ofensywa Temu, który szturmem zdobywa polski rynek e-comm i to z użyciem wielu narzędzi, od strategii produktowej po mediową. Ta ostatnia jest szczególnie ciekawa. Na samym Facebooku Temu ma na koncie teraz około 50 000 (!) różnych reklam (stan na 14.12), które są lub były aktywne! Według danych dotyczących zasięgów, strona i aplikacja Temu cieszą się większą popularnością niż znane na naszym rynku podobne marki. Co może się zmienić, bo ostatnio jeden z konkurentów wykupił polską domenę tej firmy. Zapowiada się ciekawie i na pewno będę obserwowała czy ich sukces okaże się długoterminowy i jak będzie z lojalnością, bo dane z innego z kolei miejsca mówią, że może być, czy już jest, różnie.
Interesujące było też obserwowanie omnibusowego Black Friday, które, zdarzało się, że obnażało de facto brak promocji. No i też determinowało kształt wielu ofert, z których duża część bazowała na odroczonych płatnościach lub „darowaniu” jednej/kilku rat.
Kryzys roku
Nic spektakularnego. Nie ma jednak co ukrywać, że branża ogółem wyhamowała – to widać na poziomie nawet największych marketplace’ów czy też podmiotów, takich jak porównywarki cenowe. Liczby osób odwiedzających te miejsca i robiących zakupy spadają rok do roku. A to wiąże się z bardziej konkurencyjnym rynkiem, bardziej pragmatycznymi strategiami, większym naciskiem na analitykę i finalnie - z niewykorzystanym potencjałem na rozwiązania nowe, ale jednak nie wyciskające aż tyle z każdej przysłowiowej złotówki. To spowodowało choćby szybki spadek hype’u po metaversie i brak rozwiązań w tym zakresie.
Sukces roku
Trochę kusiło powiedzenie tu o Temu, ale są dopiero na początku drogi, więc wróćmy do tego za rok. Tymczasem cieszy ekspansja naszego rodzimego Allegro na rynek czeski. Imponuje to, że platforma staje się nie tylko naszym rodzimym, ale też CEE czy “europejskim amazonem” (bez urazy).
Na kolejnego hegemona wyrasta także Blik, który, według raportu IAB, jest preferowanym sposobem płatności już przez 63% badanych. Nawet jeśli BLIK nie jest jeszcze liderem, to za chwilę będzie.
Lider/liderka roku
Madame Inflacja :) Z perspektywy konsumenckiej: łatwiej o promocję, łatwiej porównać ceny. Na konsumentach jest wtedy mniejsza presja, łatwiej dokonać rozsądniejszych zakupów. Ale Madame Inflacja ma też inne oblicze: zdecydowanie premiuje obecnych liderów, pomagając im jeszcze bardziej wzrastać ponad konkurencję dzięki efektowi skali.
Najważniejszy trend roku
Nie wiem, czy jest jeden, moja uwagę przyciągnęły: rosnąca popularność odroczonych płatności, wykorzystanie retail media oraz „przyznanie się” do korzystania z AI.
Ciekawi mnie bardzo, jak kwestia odroczonych płatności wpłynie na kondycję i polityki cenowe marek i retailerów, w tym roku stał się z tego niezły sposób na zakupy „do przymierzenia” i odesłania.
Cieszy bardzo otwarcie marek na współprace w ramach szeroko pojętych retail media i mam nadzieję, że w 2024 roku na konferencjach branżowych zobaczymy interesujące i efektywne przykłady realizacji, a nie tylko prezentacje o teorii i o tym, jak cudownie to wygląda w USA. Fascynująco jest też z AI – wielu marketerów twierdzi, że korzysta, a jedynie niewielka pula osób odpowiedzialnych za sprzedaż potwierdza, że decyzje produktowe są podejmowane w oparciu o te algorytmy. Emocjonujące będzie obserwowanie tej bańki trendowej w 2024.
Prognoza na 2024 r.
Spadek, stagnacja, wzrost? Ostatnich kilka lat pokazało, że nie ma co ferować wyroków i nawet moje osobiste doświadczenie ezoteryczne tu nie pomoże ;) Co będzie hot tematem? AI odhaczę, ale z zastrzeżeniem, że uważnie będę patrzyła, czy przypadkiem nie pęknie za szybko. Do obserwacji polecam trend second handów – zakorzeniony mocno w branży modowej, a w związku z trudną sytuacją makroekonomiczną, mogący już w 2024 r. pojawić się w innych, jak elektronika czy AGD, oczywiście w rozumieniu producentów.
Tomasz Kwiatkowski, head of e-commerce operations Havas Market, Havas Media Network
Wydarzenie roku
Wybór pojedynczego wydarzenia, które miało największy wpływ na branżę e-commerce jest w tym roku dosyć problematyczny, bo rzeczywiście sporo się działo. To rok, w którym m.in. wprowadzono GA4, co było małą rewolucją w świecie sklepów internetowych, ale patrząc szerzej, kluczowe było wydarzenie czy nawet bardziej proces, który w tym roku osiągnął wiek bardziej dojrzały.
Ten proces dotyczy oczywiście rozwoju narzędzi opartych na algorytmach AI i sukces w komercjalizacji ChatGPT. Przekroczony został punkt krytyczny w rozwoju takich narzędzi, jak wspomniany ChatGPT czy DALL.E 2, co praktycznie od razu zaczęło zmieniać podejście do automatyzacji wielu procesów w e-commerce. I już pojawiają się pytania o nową specjalizację zawodową, jaką będzie Prompter AI.
Kryzys roku
Dla mnie największą porażką tego roku jest wycofanie się singapurskiego marketplace Shopee z rynku polskiego. Wiem, że to nie jest sensu stricte kryzys, ale pokazuje jak w dojrzałych organizacjach można kompletnie rozminąć się z oczekiwaniami, szczegółowym planem rozwoju i pozostawić z tymi wszystkimi problemami sprzedawców, kupujących i co równie ważne, własnych pracowników. Shopee to azjatycki gigant, który deklarował początek europejskiej ekspansji, zatrudnił masę wysokiej klasy specjalistów, zrekrutował sprzedawców, wydał spore budżety na budowanie świadomości marki i w pewnym momencie wycofał się, argumentując to problemami właścicieli na innych rynkach oraz zwrotem w kierunku bardziej atrakcyjnych rynków Ameryki Łacińskiej…
Sukces roku
Zmiany legislacyjne, które często dla praktyków e-commerce mogą być utrudnieniem w pracy, są jednocześnie dużym sukcesem Europy. Wdrożenie nowych unijnych aktów prawnych, które mają wpływ na sektor e-commerce jak m.in. Dyrektywa Omnibus, Dyrektywa Towarowa i Dyrektywa Cyfrowa, wprowadziło nowe obowiązki informacyjne dla przedsiębiorców, które idą coraz dalej w procesie zabezpieczania interesów konsumentów w kontekście nowoczesnych technologii i cyfryzacji gospodarki.
Ta zmiana pokazuje po raz kolejny, że socjalizująca się Europa jest jednym z liderów ochrony prywatności użytkownika i nadal regulacjami prawnymi wpływa na konkurencyjność i sposób prowadzenia biznesu. A jednocześnie, e-commerce jako kanał sprzedaży sukcesywnie rośnie… W Polsce, według raportu IAB „E-commerce w Polsce 2023”, 79% internautów dokonuje zakupów online, z czego 75% robi to na polskich stronach, a 30% na zagranicznych.
Lider/liderka roku
Cichym liderem jest dla mnie Jacek Palec, do niedawna CEO Frisco. Jacek przejmował spółkę ponad 4 lata temu kiedy cały rynek e-grocery był jeszcze w fazie wczesnorozwojowej, Tesco już wycofało się z rynku a giganci dystrybucji jak Auchan i Carrefour dopiero planowali większą ekspansję w kierunku e-commerce.
Ponadto usługi typu Lisek App, Glovo nie były jeszcze powszechnie dostępne. Frisco znane wtedy było z tego, że mają jeden magazyn w Polsce i od lat generują dużą stratę, którą tylko właściciel wielkości Eurocash, byłby w stanie zaakceptować. A dzisiaj, Frisco jest zdecydowanym liderem rynku e-grocery, odpowiadaja za gwałtowny rozwój tego segmentu, jest w końcu rentowne i planuje dalszy rozwój. Gratulacje panie Jacku!
Najważniejszy trend roku
Tu ponownie jako kluczowy trend należy wymienić wspomnianą wcześniej komercjalizację czy popularyzację rozwiązań opartych na AI, które szturmem zdobyły serca i umysły użytkowników. Dzisiaj ciężko jest już nam wyobrazić sobie tłumaczenia trudniejszych tekstów bez Google a jakość odpowiedzi i treści generowanych przez ChatGPT poprawia się na naszych oczach. Korzystamy z AI na co dzień, w pracy i w domu, pisząc prezentacje dla zarządu a czasami nawet bajki dla dzieci.
Jako drugie wydarzenie, może mniej medialne, zwróciłbym uwagę na zmianę sposobu korzystania z urządzeń mobilnych do zakupów online, przez ostatnie lata długo utrzymywał się trend gdzie przeglądaliśmy strony produkty online na mobilce, ale kupowaliśmy na desktopie. W tym roku, wielu naszych klientów z różnych kategorii po raz pierwszy obserwuje sytuację, gdzie to mobile jest odpowiedzialny za generowanie większości sprzedaży.
Prognoza na 2024 r.
Prognozy na 2024 rok wskazują na kilka kluczowych trendów, które będą kształtować świat e-commerce, a które siłą rzeczy, są dalszym rozwinięciem wydarzeń tegorocznych:
• Rozwój technologii AI i uczenia maszynowego: Te technologie będą coraz intensywniej wykorzystywane do analizowania danych, personalizowania doświadczeń zakupowych i zwiększania zaangażowania klientów. I co najważniejsze, jako użytkownicy cały czas dostarczamy sztucznej inteligencji petabajtów danych, prowadzimy z nią konsultacje, uczymy algorytmy uczące się, naszych preferencji, sposobu myślenia czy analizowania danych.
• Korzystanie z mediów społecznościowych jako platform sprzedażowych: Social commerce, czyli sprzedaż poprzez platformy mediów społecznościowych, takie jak Instagram czy TikTok, będzie nadal rosła, stając się ważnym kanałem sprzedaży. Mobile commerce w 2024 ma osiągnąć poziom 70% sprzedaży detalicznej online na świecie.
• Wzrost znaczenia zrównoważonego i etycznego handlu: to trend zachodnioeuropejski, gdzie użytkownicy są coraz bardziej świadomi wpływu swoich decyzji zakupowych na środowisko oraz społeczność i często wybierając marki, decydują się właśnie na te, które są już neutralne środowiskowo, mają w swojej misji troskę o środowisko naturalne i człowieka. Z polskiej perspektywy, gdzie wydaje się nam, że to najczęściej kwestia ceny decyduje o podjęciu finalnej decyzji zakupowej, może to brzmieć nadal lekko abstrakcyjnie, ale młodzież w zachodniej Europie jest mocniej „Gen Z” i często nie wybiera marek swoich rodziców czy nawet swojej młodości.
Patrycja Kościołowska, digital strategy & innovation director w dentsu Polska
Wydarzenie roku
Ciężko wskazać jedno wydarzenie mijającego roku, dlatego pozwolę sobie nazwać cały rok 2023 – rokiem AI. Udostępniona na szerszą skalę nowa technologia ma istotny wpływ na zmiany zachodzące w e-commerce. Mam tu na myśli zautomatyzowanie powtarzających się czynności, które na co dzień odciążają pracowników np. rozmowy poprzez chat na stronie, analiza sentymentu wypowiedzi w internecie, a także regularne wsparcie w tworzeniu komunikacji np. z wykorzystaniem chatuGPT, czy MidJourney. Sztuczna inteligencja jest oczywiście wykorzystywana w działania reklamowych, które od długiego czasu są optymalizowane za pomocą algorytmów, a teraz stają się coraz skuteczniejsze.
Kryzys roku
Kryzysem w tym roku jest to, co dzieje się w środowisku influencerkim. Zacznę od tego, że UOKiK nałożył pierwsze kary za nieoznaczanie współprac reklamowych, co rzutuje na autentyczność publikowanych treści przez influencerów. Następnie Wardęga opublikował film, w którym zawarto szczegóły nt. wykorzystywania nieletnich przez jednych z najbardziej znanych twórców YouTube’a w Polsce. Jest to ogromny skandal, który także dotyka środowiska reklamowego, ze względu na inwestowane tam budżety reklamowe. Te dwie sytuacje z pewnością doprowadzą do ograniczonego zaufania wobec współpracy z influencerami i jeszcze większej weryfikacji w zakresie potencjalnych współprac.
Sukces roku
Mam nadzieję, że do listopada będzie można przypisać moment odbicia e-commerce po wyhamowaniu w poprzednich miesiącach. Wg danych od TPay „Sprzedaż w Czarny Piątek wzrosła o 116% w porównaniu do reszty listopada, co oznacza 2 p.p. spadek w stosunku do 2022 r. i 44 p.p. do 2021 r.” (źródło). Z pewnością są wygrani tegorocznego Czarnego Piątku i do nich zalicza się m.in. Notino.pl, które odnotowało wzrost o 31% YoY. Podali, że w ciągu 14-dniowej kampanii zanotowali ponad 2 miliony zamówień i obrót w wysokości 100 milionów euro (źródło) – niesamowity wynik! Inflacja powoli spada, wyniki za Q4 potwierdzają, że wróciliśmy do zakupów, więc sukcesem jest zażegnanie kryzysu w branży.
Lider/liderka roku
Zdecydowanie Rafał Brzoska, który bardzo dobrze rozumie handel elektroniczny w szerszym kontekście, szczególnie pod kątem zakupów cross-border (wg raportu E-commerce w Polsce 2023 od Gemiusa już 30% internautów dokonuje zakupów w zagranicznych sklepach). Efektem tego jest wejście InPostu do krajów, w których e-commerce dopiero nabierze przyspieszenia (Hiszpania, Włochy), jednocześnie inwestując na takich rynkach jak Francja i Wielka Brytania, gdzie kluczowe jest dostosowanie usługi do lokalnych rynków. Rozszerzony zasięg paczkomatów jest ogromną szansą na zwiększenie atrakcyjności zakupów zarówno dla polskiego klienta, jak i pod kątem oferowania sprzedaży firmom z Polski.
Warto zaznaczyć także to, że szef InPostu ma szerszą perspektywę, patrzy na lifetime value klientów, dlatego rozwija aplikację w różnych obszarach m.in. zakupów oraz płatności. Do tego jest osobą, która chce realnie zmieniać świat – zadeklarował, że chce tworzyć fundusz sektorowy inwestujący w odbudowę Ukrainy. Dodam jeszcze, że to ma być prywatna inwestycja, bez angażowania InPostu. Podziwiam takie podejście!
Najważniejszy trend roku
Do czerwca utrzymywało się załamanie na rynku kredytów mieszkaniowych (źródło), z kolei do sierpnia mieliśmy do czynienia z dwucyfrową inflacją (źródło), dlatego zakupy w e-commerce wyhamowały w Q2 i Q3, o czym też informował GUS. Zdecydowanie dało się odczuć, że konsumenci szukali oszczędności, porównywali ceny i polowali na okazje. Nastroje były odzwierciedlone m.in. w raporcie E-commerce w Polsce 2023 od Gemiusa, w którym wskazano, że czynnikami które skłoniłyby do częstszych zakupów online są: niższe ceny niż w sklepach tradycyjnych (53%), niższe koszty dostawy (53%) oraz kody rabatowe (44%).
Prognoza na 2024 r.
Uruchomienie programu „Bezpieczny Kredyt” spowodowało, że od połowy roku mamy wzrosty w sprzedaży nieruchomości np. październik był rekordowy. Banki udzieliły 24,1 tys. kredytów (+173,6%) na wartość 9,725 mld zł (+360,6%). Jak wskazuje BIK „Tak wysokiej akcji kredytowej w ujęciu wartościowym nie widzieliśmy w całej historii rynku kredytów mieszkaniowych” (źródło). Wzrosty w tym sektorze bezpośrednio przekładają się na wzrosty w e-commerce w takich kategoriach jak: materiały budowlane i wykończeniowe, meble i wyposażenie wnętrz, a także elektronika.
GUS także poinformował o październikowych wzrostach w sprzedaż detalicznej o 2,8% oraz sprzedaży przez internet o 13,4% (źródło). Wszystko zatem wskazuje na to, że konsumpcja będzie rosła, a e-commerce powinien odnotować dwucyfrowy wzrost w kolejnych miesiącach.
Jeżeli chodzi o trendy związane z zakupami, to jednocześnie jest ich kilka. Do kluczowych zaliczam:
1. Personalizację – jako konsumenci chcemy kupować to, czego potrzebujemy, a nie to, co jest aktualnie w promocji, dlatego tak istotne jest zbieranie danych i świadome wykorzystywanie ich w biznesie. W tym miejscu muszę także zaznaczyć, że spełnianie potrzeb konsumentów przekłada się na większe przywiązanie do marki i tym samym wpływa na wzrost lifetime value klientów.
2. Cross-border – coraz chętniej robimy zakupy na zagranicznych platformach, co wskazują wcześniej przytoczone przeze mnie dane. Poszukujemy nowych produktów, ale także dobrych okazji. Międzynarodowy rozwój dostawców paczek daje nam dostęp do nowych źródeł zakupu.
3. Re-commerce – będzie trendem kolejnych, który jest rozwijany zarówno ze strony konsumentów, jak i marek, które chcą działać na rzecz zrównoważonego rozwoju. Tu przypominam, że od stycznia 2024 największe korporacje są zobligowane do publikowania raportów z działań na rzecz ESG.
