Jak umorzyć wzajemne długi?

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że potrącenie jest możliwe, gdy po stronie obu przedsiębiorców istnieją wzajemne zobowiązania, a zatem wzajemne długi. Przedmiotem potrącenia mogą być jedynie pieniądze, ewentualnie rzeczy oznaczone co do gatunku, czyli takie które określone są rodzajowo, a nie w sposób zindywidualizowany. Kolejno - wierzytelność przysługująca osobie, która chce skorzystać z potrącenia musi być wymagalna, co oznacza, że nadszedł jej termin płatności. Ponadto wierzytelności muszą nadawać się do dochodzenia przed sądem lub innym organem państwowym.

Z instytucji potrącenia przedsiębiorcy mogą skorzystać w dwojaki sposób:

 1.  Poprzez umowę o potrąceniu wzajemnych wierzytelności zawartą między nimi,  2.  W postępowaniu gospodarczym poprzez podniesienie zarzutu potrącania.   Stosunki umowne pozostawione są woli stron i w tym zakresie przedsiębiorcy mają dużą dowolność w potrącaniu swoich wierzytelności. Wymienionymi powyżej warunkami obwarowane jest potracenie ustawowe, czyli podniesienie zarzutu potrącenia w procesie gospodarczym.

Kiedy mamy do czynienia z wierzytelnościami wzajemnymi?

Wierzytelności wzajemne wynikać mogą z umowy wzajemnej, określającej zobowiązania każdej ze stron wobec strony drugiej. W związku z czym każda ze stron jest jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem wobec siebie nawzajem. Trzeba jednak pamiętać, że nie wszystkie wierzytelności mogą zostać potrącone. Taka możliwość istnieje tylko co do pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku. Przedmiotem potrącenia nie może więc być dzieło, czy usługi. Może być nim z kolei zapłata za usługi, o ile po drugiej stronie wierzytelność też jest pieniężna.

Kolejno - wierzytelności wzajemne pochodzić mogą z kilku stosunków prawnych (umów) wiążących określonych przedsiębiorców. Jest to najczęstsza sytuacja.

Jak nabyć wierzytelność wzajemną?

Jeżeli z łączących stosunków prawnych wynika, że jeden przedsiębiorca jest wyłącznie dłużnikiem, a drugi wyłącznie wierzycielem - dłużnik może spróbować nabyć wierzytelność przeciwko swojemu wierzycielowi. Odbywa się to na mocy umowy cesji/przelewu wierzytelności. W efekcie dotychczasowy dłużnik nabywa roszczenie wobec swojego wierzyciela i jeśli nadaje się ono do potrącenia, może skorzystać z tego zarzutu.

Jak skutecznie skorzystać z potrącenia?

Potrącenie w procesie gospodarczym obwarowane jest konkretnymi rygorami. Przede wszystkim musi zostać podniesione w pierwszym piśmie procesowym strony w sprawie: w pozwie lub w odpowiedzi na pozew w zależności od tego, kto się na potrącenie powołuje. Strona podnosząca zarzut potrącenia musi:

1. Przedstawić w tym przedmiocie złożone oświadczenie o potrąceniu (powinno być zawarte na piśmie); 2. Wykazać potrącaną wierzytelność za pomocą dokumentu (np. wekslem, fakturą czy rachunkiem przyjętym przez dłużnika do zapłaty).

Skutki potrącenia dla przedsiębiorców

Skutecznie dokonane potrącenie albo podniesienie jego zarzutu przed sądem gospodarczym i uznanie przez sąd jego zasadności powoduje wzajemne umorzenie się wierzytelności. Jeśli były one równej wartości, obie umarzają się w całości. Jeśli nie - do wysokości wierzytelności niższej. Ważne jest, że liczba wierzytelności przedstawionych do potrącenia nie jest ograniczona. Suma ich wartości nie może jednak przewyższać pierwotnie dochodzonej należności. Jeżeli okaże się, że suma przedstawionych do potrącenia wierzytelności jest wyższa niż pierwotna wierzytelność, zostaną one umorzone wzajemnie, a pozostałej wartości przedsiębiorca będzie mógł dochodzić w osobnym pozwie o zapłatę.

Kancelaria Prawna Skarbiec